آنالیز عملکرد بودجه سال ۱۴۰۰ در نیمسال نخست، حکایت از وجود سه حفره بزرگ در منابع است:
- حفره نخست، درآمدهای نفتی است که در نیمسال اول سال جاری تنها ۱۳ درصد از مقدار مصوب ۶ دوازدهم محقق شده است.
- حفره دوم، فروش انواع اوراق مالی و واگذاری سهام شرکتهای دولتی در بورس است که کمتر از نیمی از هدفگذاری ۶ ماهه، محقق نشده است.
- حفره سوم، منابع تنخواه بودجهای به میزان ۵۴ هزار میلیارد تومان است که دولت در نیمسال نخست از بانک مرکزی استقراض کرده است و باید تا پایان سال بازگردانده شود.
آمار منتشر شده توسط وزارت اقتصاد و دارایی نشان میدهد که بودجه در 6 ماه ابتدایی سالجاری سه حفره بزرگ داشته است.
- اولین حفرهای که به چشم میآید اینکه در زمینه واگذاری داراییهای سرمایهای که عمدتا ناشی از منابع حاصل از فروش نفت و سایر فرآوردههای نفتی است، در 6 ماه ابتدایی سالجاری صرفا 13 درصد از مقدار مصوب 6 دوازدهم آن محقق شده است.
- دومین حفره بزرگ در زمینه واگذاریهای داراییهای مالی دیده میشود.
واگذاری داراییهای مالی شامل فروش انواع اوراق مالی اسلامی و واگذاری سهام شرکتهای دولتی است و در 6 ماه ابتدایی سالجاری حدود یکسوم مصوب 6 دوازدهم این منبع مالی محقق نشده است.
- سومین حفره در بودجه 1400 را میتوان در میزان تنخواه استفاده شده توسط دولت در 6 ماه ابتدایی نشان داد.
نیمی از درآمدها تحقق نیافته
منابع دولت در سال 1400 حدود 50 درصد افزایش داشته است.
بر اساس آمار اعلام شده توسط وزارت اقتصاد و دارایی، عملکرد 1400 در زمینه منابع بودجه که شامل درآمدها، واگذاری داراییهای سرمایهای و واگذاری داراییهای مالی است، در 6 ماه اول سالجاری به 361 هزار میلیارد تومان رسیده است.
این رقم حدود 28 درصد از کل منابع مصوب دربودجه 1400 محسوب میشود.
با این وجود اگر مصوب 6 دوازدهم بودجه مبنا قرار گیرد حدود 57 درصد از منابع محقق شده است.
تحقق قابل قبول درآمدهای جاری
در این زمینه درآمدهای جاری دولت که بخش بزرگتری از منابع بودجه را در سالجاری تشکیل میدهد، بیش از 195 هزار میلیارد تومان اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 63 درصد افزایش داشته است.
با این وجود درآمدهای جاری دولت در 6 ماه ابتدایی سالجاری حدود 43 درصد از کل منابع مصوب بودجه 1400 محسوب میشود.
همچنین دادههای آماری نشان میدهد که عملکرد دولت در زمینه درآمدهای جاری 6 ماه، 102درصد مصوب 6 ماهه را محقق کرده است.
البته درآمدهای جاری در مقایسه با سایر درآمدها، به مقدار بسیار بیشتری تحقق پیدا کرده است.
فروش نفت همچنان کمتر از انتظارات
به گزارش خبرگزاری فارس میزان واگذاری داراییهای سرمایهای در 6 ماه ابتدایی سالجاری بیش از 26 هزار میلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 5 برابر شده است.
با این وجود، حدود 7 درصد از مصوب کل بودجه و 13 درصد از بودجه 6 دوازدهم در زمینه این قلم درآمدی محقق شده است.
واگذاری داراییهای سرمایهای بیشتر ناشی از منابع حاصل از فروش نفت و فرآوردههای نفتی بوده و عدمتحقق آن ناشی از عدمتوفیق دولت در فروش نفت و فرآوردههای آن در بازارهای جهانی به دلیل تحریمها بوده است.
حدود 7 درصد از مصوب کل بودجه در زمینه منابع حاصل از نفت و فرآوردههای آن محقق شده است.
فروش اوراق در دستور کار نیست؟
واگذاری داراییهای مالی نیز که بیشتر ناشی از فروش اوراق مالی اسلامی و فروختن سهام شرکتهای دولتی بوده، حدود 33 درصد از کل منابع مصوب این قلم درآمدی را در نیمه اول سالجاری محقق کرده است.
البته تامین مالی از طریق واگذاری داراییهای مالی بیش از 65 درصد از مصوب بودجه 6دوازدهم دراین قلم درآمدی بوده است.
میزان واگذاری داراییهای مالی در نیمه اول سالجاری بیش از 139 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 16 درصد افزایش داشته است.
با این وجود عدمتحقق این قلم درآمدی را نیز میتوان یکی دیگر از حفرههای بودجه در سالجاری دانست.
فروش اوراق مالی اسلامی بر اساس آمار اعلام شده در سالجاری حدود 114 هزار میلیارد تومان بوده که 86 درصد از مصوب کل این قلم درآمدی در نیمه اول سالجاری محقق شده است.
همچنین واگذاری شرکتهای دولتی ذیل داراییهای مالی تعریف میشود که عملکرد آن در این مدت 680 میلیارد تومان بوده، در حالی در نیمه سال 99 بالغ بر 21 هزار و 500 میلیارد تومان منابع حاصل شده بود.
سومین حفره در بودجه 1400
سومین حفره بزرگ در بودجه نیم سال را میتوان در میزان تنخواه استفاده شده توسط دولت مشاهده کرد.
حدود 54 هزار میلیارد تومان از هزینههای بودجه نیم سال توسط استقراض از بانک مرکزی در قالب تنخواه تامین شده است.
با مقایسه درآمدها و مصارف بودجه میتوان پی برد که دولت در نیمسال 1400، حدود 54 هزار میلیارد تومان کسری داشته و این کسری از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین شده است.
تحقق یکسوم از کل هزینهها
طرف دیگر درآمدها، هزینههای بودجه هستند که در این مدت 415 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 57 درصد افزایش یافته است و 65 درصد رقم مصوب 6 ماهه را محقق کرد.
به این ترتیب دولت حدود یکسوم از هزینههای خود در سالجاری را کم کرده یا آن را به نیمه دیگرسال انتقال داده است.
در این میان بیش از 78 درصد از هزینههای بودجه در نیم سال اول صرف پرداخت اعتبارات هزینهای شده است.
اعتبارات هزینهای شامل حقوق و مزایای مستمر کارکنان دولت، صندوق بازنشستگی کشوری و تامین اجتماعی لشگری، سایر هزینههای ملی و استانی، ردیفهای متفرقه، یارانه کالاهای اساسی، پرداخت بابت صندوق توسعه ملی، اعتبارات تملک داراییهای سرمایهای و مالی و تنخواه بودجه میشود.
در این مدت بابت حقوق و مزایای کارکنان دولت 126 هزار و 700 میلیارد تومان پرداخت شده که نسبت به مدت مشابه سال 99 بالغ بر 61 درصد افزایش یافت.
همچنین برای صندوقهای بازنشستگی نیز حدود 80 هزار میلیارد تومان پرداخت شده و این بخش نیز رشد حدود 68 درصدی را تجربه کرده است.
در نیمه نخست سالجاری حدود 67 هزار میلیارد تومان اعتبار به طرحهای عمرانی تزریق شده که نسبت به عملکرد سال گذشته، 91 درصد افزایش نشان میدهد.
سال گذشته در همین مدت حدود 35 هزار میلیارد تومان به عمرانیها اختصاص یافته بود. رقم مصوب کل سال بیش از 176 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است و به این ترتیب در شش ماه ابتدایی سالجاری حدود 38 درصد از کل هزینه مصوب بودجه در این زمینه پرداخت شده است.
«روزنامه دنیای اقتصاد - 26 آبان 1400»