ایران‌به‌اندازه‌کل‌اروپا‌کارتخوان‌دارد!

 

 

 

 

در کشور ما براساس قانونی که در بیست و یکم مهرماه سال ۱۳۹۸ تحت عنوان «قانون پایانه های فروشگاهی و ســامانه مودیان» به تصویب مجلس رسیده، بحث محوری آن، تشکیل پرونده مالیاتی برای کلیه صاحبان کارتخوان یا دســتگاه های POS اســت.

 

اجرای کامل ایــن قانون تنها راه جلوگیری از فرار مالیاتی در اصناف اســت که تعداد آن به همــراه نهادهای خدماتی دولت بیش از ۴ میلیون واحد برآورد می شــود.

 

اما براساس آنچــه در این گزارش می خوانید، تعداد دســتگاه های POS  در کشــورمان حدود 9/5 میلیون دستگاه است کــه نه بــا میانگین جهانی آن و نه بــا تعداد اصناف و مشــاغل فعال در کشور همخوانی دارد.

 

به نظر می رسد سیاســتگذار بدون برنامه و رویکــرد خاصی اقدام به توزیع افراطی دســتگاه های POS در کشــور کرده که همیــن عامل به جای شــفافیت، می توانــد عامل فرار مالیاتی و هرچه غیرشفاف شــدن اقتصاد ایران شود.

 

اســتفاده از چندین دســتگاه های POS در هر واحد صنفی امری که اغلب شــهروندان در واحدهای صنفی مشــاهده و ملاحظــه کرده اند. بر این اســاس وقت آن رســیده که در قوانین اعطای دســتگاه های POS و همچنیــن تعداد آنهــا بازنگری جدی شــود، وگرنه جلوگیری از فرار مالیاتی و ایجاد شــفافیت در اقتصاد بیشتر شبیه به شوخی خواهد بود.

 

 

تعداد کل دستگاه های اروپا

 

براســاس آمارهایــی که انجمــن معاملات امــن اروپا (EAST) و بانــک مرکزی اروپا اخیرا منتشــر کرده اند، در نیمه اول ســال جاری تعداد دســتگاه های POS در ۳۱ کشــور اروپایی (عضو و خارج از اتحادیه) ۱۵ میلیون و ۱۶۸ هزار دســتگاه بوده اســت.

 

در بین این کشــورها:

- انگلســتان با ۲ میلیون و ۶۹۴ هزار دستگاه در رتبه اول،

- فرانســه با ۲ میلیون و ۵۹۲ هزار دســتگاه در رتبه دوم،

- ایتالیــا با ۲ میلیون و ۱۴ هزار دســتگاه در رتبه ســوم،

- اسپانیا با یک میلیون و ۹۴۱ هزار دستگاه در رتبه چهارم،

- ترکیه با یک میلیون و ۶۹۲ هزار و ۱۳۴ دســتگاه در رتبه پنجم،

- لهستان با ۹۰۷ هزار دستگاه در رتبه ششم،

- آلمان با ۸۵۸ هزار دســتگاه در رتبه هفتم،

- یونان با ۷۳۵ هزار دستگاه در رتبه هشتم،

- هلند با ۳۷۹ هزار دستگاه در رتبه نهم ،

- پرتغال نیز با ۳۷۶ هزار دســتگاه در رتبه دهم قرار دارند.

 

نکته قابل تامل اینکه کشورهای آلمان و ترکیه دقیقا درحالی که جمعیت شــان به تعداد جمعیت کشــورمان اســت اما در آلمان ۸۵۸ هزار دستگاه POS  و در ترکیه یک میلیون و ۶۹۲ هزار دستگاه وجود دارد و این درحالی است که تعداد دستگاه های POS در ایران تقریبا نزدیک به 9/5 میلیون دستگاه یا به عبارتی ۱۱ برابر آلمان و 5/6 برابر ترکیه اســت.

 

همچنین مقایسه داده های ارائه شده از ســوی انجمن معاملات امن اروپــا (EAST)و بانک مرکزی اروپا با آمارهای شــاپرک در ایران نشان می دهد تعداد ۹ میلیون و ۴۸۰ هزار و ۴۵۱ دستگاه POS موجود در سیستم شــاپرک ایران تقریبا با کل تعداد POSهای ۲۵ کشــور اسپانیا، ترکیه، لهســتان، آلمان، یونان، هلند، پرتغال، سوئیس، سوئد، رومانی، جمهوری چک، بلژیک، مجارســتان، فنلاند، نروژ، دانمارک، اتریش، کرواســی، ایرلند، بلغارستان، لیتوانی، اســتونی، لتونی، اسلوونی و قبــرس برابری می کند که کل آنها در مجموع ۹ میلیون و ۴۷۰ هزار و ۱۳۴ دستگاه POS دارند.

 

 

2 برابر هند دستگاه  داریم POS 

 

براساس آمارهایی که بانک ذخیره هند (RBI)منتشر کرده تا پایان اکتبر ۲۰۲۰ تعداد دستگاه های POS هند به ۵ میلیون و ۳۹۴ هزار و ۱۷۷ دســتگاه رسیده است که این تعداد در مقایســه با مدت مشــابه اکتبر ۲۰۱۹ رشد ۳۰درصدی را نشــان می دهد. گرچه سرانه تعداد دستگاه های POS ارائه نشده اما تعداد نزدیک به 4/5 میلیون دســتگاه POS در هند با جمعیت یک میلیارد و ۳۵۳ میلیون نفری درحالی اســت که در کشورمان بــه ازای جمعیت ۸۴ میلیونی، نزدیک به 9/5 میلیون دســتگاه POS صادر شــده اســت.

 

به عبارتی ایران با جمعیت ۸۴ میلیونی حدود 1/7 برابر هندی ها دستگاه POS  دارد. گرچه توسعه زیرساخت های پرداخت امر قابل تقدیری در کشورمان است، اما مقایسه این اعداد و ارقام نشــان می دهد سیســتم مالی و بانکی کشور بدون رویکردهای تنظیمی به حال خود رها شده است.

 

 

سرانه کارتخوان در ایران 6/6 برابر چین طبق آمارهای رسمی بانک مرکزی چین

 

از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ تعداد پایانه های POS در چین به طور میانگین هر ساله بیش از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه افزایش یافتــه و از حدود ۱۰ میلیون و ۶۳ هزار در ســال ۲۰۱۳ به ۳۴ میلیون و ۱۴۸ هزار دســتگاه تا سال ۲۰۱۸ ،به ۳۰ میلیون و ۸۹۲ هزار دســتگاه تا پایان سال ۲۰۱۹ و به ۳۳ میلیون و ۳۱۲ هزار دســتگاه تا نیمه اول سال ۲۰۲۰ رســیده است.

 

لازم به ذکر اســت کاهش تعداد دســتگاه های POS در ســال ۲۰۱۹ به دلیــل اشــباع تدریجی بازار و تغییرات عمده سیاســت های دولت و قطع برخی دسترسی ها بوده است.

 

درحال حاضر طبق آمارهای ارائه شــده، تعداد دستگاه های POS به ازای هــر ۱۰ هزار چینی بزرگســال(بالای ۱۸ ســال) ۲۳۷ دســتگاه است که در مقایســه با حدود ۱۵۶۱ دستگاه در ایران، ایرانی ها ۶/۶ برابر بیشــتر از چینی ها دستگاه POS  دارنــد.

 

گرچه تعداد دســتگاه های POS قابل احصا نیســت، اما آنچــه از آمارهای قابل دســترس می تــوان فهمید، اینکه ایران بــا جمعیت ۸۴ میلیون نفری در تعداد POSها رتبه دوم جهان پس از کشــور چین با جمعیت 1/4 میلیارد نفری را داشته و حتی از هنــد با جمعیت یک میلیارد و ۳۵۳ میلیون نفری نیز تعداد  POSهای بیشتری دارد.

 

 

POSهای تهران از ترکیه و آلمان بیشتر است!

 

تصویر استانی تعداد دســتگاه های POS نیز بسیار جالــب توجه اســت. براســاس آمارهای سیســتم شــاپرک در آذرماه ســال جاری از مجموع ۹ میلیون و ۴۸۰ هزار و ۴۵۱ دســتگاه POS موجود در کشور، اســتان تهران با یک میلیون و ۹۳۳ هزار دســتگاه در رتبــه اول، خراســان رضوی با ۷۲۷ هزار دســتگاه در رتبــه دوم، اصفهان با ۶۶۳ هزار دســتگاه در رتبه ســوم، فارس با ۵۸۹ هزار دســتگاه در رتبه چهارم، خوزســتان با ۴۹۵ هزار دســتگاه در رتبه پنجم قرار دارند.

 

مازندران، آذربایجان شــرقی، آذربایجان غربی، البــرز و گیلان نیز دیگر اســتان هایی هســتند که به ترتیــب در رتبه های ششــم تا دهم جــای گرفته و بیشــترین تعداد دســتگاه های POS را دارند.

 

ایلام بــا ۶۸ هــزار دســتگاه، کهگیلویه و بویراحمــد با ۷۵ هزار دســتگاه و خراســان جنوبی با ۸۷ هزار دستگاه ســه اســتانی هســتند که به ترتیب کمترین تعداد دســتگاه های POS را دارند.

 

نکته جالب توجه این اســت که تعداد دســتگاه های POS اســتان تهران دقیقا با کل دستگاه های POS کشور اسپانیا برابری می کند و همچنین دســتگاه های POS استان تهران در مقایســه با هر یــک از ۲۸ کشــور اروپایی که در بیــن آنها نام کشــورهایی همچون ترکیه، لهســتان، آلمــان، یونــان، هلند، پرتغال، ســوئیس، ســوئد، رومانی، جمهوری چک، بلژیک، مجارســتان، فنلاند، نروژ، دانمارک، اتریش و کرواســی دیده می شــود، بیشتر است.

 

 

 3 میلیون واحد صنفی داریم

 

وجــود تعداد زیاد دســتگاه های POS در کشــور در مقایسه با دیگر کشورها و ازجمله با کشورهای آلمان و ترکیه که جمعیت یکسانی با ایران دارند، مشخص شد.

 

اما این ســؤال وجود دارد که تعداد دستگاه های POS آیا ســنخیتی با تعداد واحدهای صنفی دارند یا خیر؟

 

براســاس آمارهایی که وزارت صمــت اعلام کرده و در اظهارات سعید ممبینی، رئیس اتاق اصناف (در تاریخ اول تیرماه ۹۸) اعلام شــده، در ایران حدود ۳ میلیون واحــد صنفی وجود دارد که از این تعداد، نزدیک به ۲۰ درصد از این واحدهای صنفی در حوزه تولید مشــغول به کار هســتند، حدود ۵۰ درصــد واحدهای صنفی در حوزه توزیع فعال هســتند و مابقــی در دیگر زمینه ها فعالنــد.

 

اگر تعداد فعالیت های نیازمند دســتگاه هایPOS) همچون فعالیت های غیررسمی و فعالیت های رســمی در ادارات دولتی، بیمارســتان ها و...) را نیز به این تعداد اضافه کنیم، نیاز به این دستگاه ها بیش از ۴ میلیون نخواهد بود؛ عددی که با 9/5 میلیون دستگاه POS  فاصله ۵ میلیونی دارد.

 

«برگرفته از روزنامه اقتصاد برتر - 23 دی 1399»