مدیر عامل جوپار در نشست با وزیر راه: نوسازی ناوگان ریلی توجیه اقتصادی ندارد
عباس فروتن: فروش بلیت در تصدی‌گری سرمایه‌گذاران ریلی از انتظارات بخش خصوصی است / دکتر آخوندی: نرخ سرمایه‌گذاری در ناوگان ریلی کم، با کیفیت پایین و میزان نارضایتی بالاست 
عباس فروتن مدیر عامل شرکت قطارهای مسافری و باری جوپار در نشست انجمن حمل و نقل ریلی با وزیر راه و شهرسازی، فروش بلیت در تصدی‌گری سرمایه‌گذاران ریلی را یکی از انتظارات خود دانست و افزود: نوسازی ناوگان ریلی توجیه اقتصادی ندارد و با چالش‌هایی برای بهره‌برداران همراه است.
در این نشست دکتر عباس آخوندی با بیان اینکه نرخ سرمایه‌گذاری در ناوگان ریلی کم، با کیفیت پایین و میزان نارضایتی بالاست٬ گفت: برای رساندن سهم حمل و نقل ریلی در افق ۱۴۰۵ به سهم ۲۰ درصدی از جابه‌جایی بار و مسافر به بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری جدید نیاز داریم.
دکتر عباس آخوندی در نشست اعضای انجمن حمل و نقل ریلی که روز ۲۰ دی‌ماه در ساختمان شهید دادمان برگزار شد پس از شنیدن سخنان اعضای انجمن ریلی کشور با بیان اینکه الان زمان آزمون و خطا کردن نیست، گفت: مشکلی که در ایران داریم نرخ پایین بهره‌وری است، این مسئله‌ای است که در حمل و نقل هم باید به آن توجه جدی شود.
وی با بیان اینکه پایین بودن نرخ سرمایه‌گذاری ریلی از وجود مشکلات حکایت می‌کند، یادآور شد: نرخ قابل قبولی در سرمایه‌گذاری توسعه زیرساخت و ناوگان ریلی وجود ندارد. طبق اعلام اعضای انجمن در 6 سال گذشته ارزش سرمایه‌گذاری برای ورود لوکوموتیو و واگن باری و مسافری مجموعا کمتر از ۳۵۰ میلیون دلار بوده است که متاسفانه بخش عمده آن نیز کارکرده و دست دوم بوده است.
آخوندی افزود: ۱۲۷ هزار کامیون بالای ۲۵ سال در کشور داریم که حدود دو برابر استاندارد سوخت مصرف می‌کنند یعنی در حمل و نقل جاده‌ای هم سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم. لازمه سرمایه‌گذاری تجدیدنظر در بخش‌های دولتی و خصوصی است تا نرخ بهره‌وری ملی را افزایش دهیم.
وی با تاکید بر اینکه میزان سرمایه‌گذاری که در کشور صورت گرفته قابل قبول نیست، اظهار کرد: میانگین سن ناوگان ریلی ۲۵ سال است یعنی نرخ سرمایه‌گذاری در آن کم، کیفیت پایین و میزان نارضایتی بالاست.
آخوندی افزود: برای رساندن سهم حمل و نقل ریلی در افق ۱۴۰۵ به سهم ۲۰ درصدی از جابه‌جایی بار و مسافر به بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری جدید نیاز داریم.
وزیر راه و شهرسازی مشکل عمده خصوصی‌سازی را در بخش حمل و نقل عدم توجه به فراهم نمودن مقدمات و موخرات خصوصی سازی در کشور عنوان کرد و گفت: واگذاری فعالیت‌ها در بخش حمل و نقل ریلی بدون ایجاد بستر مناسب باعث شده است از موضع بخش خصوصی فقدان سازمان تنظیم مقررات و ریسک سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی و از موضع دولت نبود سرمایه گذاری کافی در بخش خصوصی را شاهد باشیم.
وی ادامه داد: راه‌آهن در ایران وسیله حمل و نقل طبقات ضعیف و متوسط است و دولت به دلیل مسائل زیست محیطی و اجتماعی به آن ارزش‌افزوده می‌‌پردازد. در این راستا شعار حق دسترسی ثابت را مطرح کردیم تا به تدریج آن را حذف کنیم و پرداخت یارانه به حمل و نقل ریلی نیز در بند "ق" تبصره ۲ قانون بودجه از دیگر اقدامات در این زمینه است.
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه نبود سرمایه کافی در بخش خصوصی از مشکلات خصوصی‌سازی در ایران است، گفت: حمل و نقل کشور باید به سوی بازار سرمایه گام بردارد٬ در واقع تا سرمایه‌گذاری صورت نگیرد، اقدامی عملیاتی نمی‌شود. باید کفایت سرمایه از ۳۵۰ میلیارد دلار در ۱۰ تا ۱۵ سال به سالی یک هزار میلیارد دلار برسد، این یک رشد نیست بلکه یک پنجره، یک رویکرد و یک انقلاب است زیرا نمی‌توان اینقدر به گذشته متکی بود.
آخوندی گفت: این کار را در وزارتخانه و شورای اقتصاد پیگیری می‌کنیم، تا پایه کار محکم شود. باید به سوی بازار سرمایه گام برداشت٬ در واقع تا سرمایه‌گذاری از طریق جلب مشارکت عمومی صورت نگیرد، اقدامی عملیاتی نمی‌شود. کفایت سرمایه در اکثر شرکت های حمل و نقلی پایین است و این شرکت ها نیازمند بازسازی مالی هستند. آنچه در ارتقای صنعت ریلی در کشور برنامه ریزی شده است یک رشد معمولی نیست بلکه یک پنجره، یک رویکرد و یک انقلاب است و بخش خصوصی نیز باید متناسب با این برنامه های خود را متحول کند. لذا لازم است انجمن و شرکت های ریلی با همکاری شرکت راه آهن و وزارت راه و شهرسازی برنامه عملیاتی به منظور ورود به بازار سرمایه و ارتقای کیفیت مالی و سرمایه ای و ایجاد شفافیت مالی تهیه و به طور جدی پیگیری کنند.
در ابتدای این نشست سیدحسن موسوی‌نژاد مدیرعامل شرکت مسافری رجاء گفت: خوشبختانه در دو سال گذشته رابطه شرکت راه‌آهن با انجمن شرکتهای حمل و نقل ریلی بسیار بهبود یافته و در بسیار از موارد تصمیم‌گیری‌ها با همفکری و مشارکت بخش خصوصی انجام می‌شود. در ضمن برنامه‌های دولت برای توسعه حمل و نقل ریلی دلگرمی و امیدی برای فعالان صنعت ایجاد کرده است.
وی افزود: طی قراردادی که با شرکت پلور سبز داریم مقرر شد ۲۲ بهمن امسال هشت دستگاه واگن مسافری و در نوروز سال ۹۴ نیز هشت دستگاه دیگر به شبکه ریلی اضافه شود. این واگن‌ها تبدیل به قطارهای وی آی پی می‌شوند. همچنین برای نوسازی و بهسازی ناوگان ریلی نیز با شرکت واگن‌پارس قرارداد منعقد کرده‌ایم.
محمدرضا کامیابی عضو انجمن حمل و نقل ریلی نیز با بیان اینکه حمل‌ونقل ریلی جایگزین حمل و نقل جاده‌ای است نه رقیب آن گفت: ناکارآمدی حمل و نقل جاده‌ای سایر بخش‌های حمل و نقل کشور را نیز ناکارآمد می‌کند.
وی افزود: راه‌آهن باید تمام هزینه‌های جانبی مانند برق و نظافت اماکن، نگهداری ریل، پرسنل، اجاره ریل و اداره ساختمان را خود بپردازد حال آنکه پرداخت این هزینه‌ها به آسانی صورت نمی‌گیرد و از طرفی برای پرداخت این هزینه‌ها تا اندازه‌ای می‌توان به بخش خصوصی فشار آورد.
کامیابی یادآور شد: اغلب بار شرکتهای حمل و نقل ریلی کشور محصولات معدنی است و در زمانی که وضعیت اقتصادی کشور خوب بود کارخانه‌ها با بخش حمل‌ونقل ریلی مانند بخش جاده‌ای خوش حساب نبودند و اغلب شرکتهای حمل و نقل ریلی هستند از صاحبان کالا طلبکار هستند.
وی افزود: اکنون در بخش حمل و نقل کشور چهار بخش هوایی، دریایی، ریلی و جاده‌ای وجود دارد که جزیره‌ای عمل می‌کنند و هر یک برای خود برنامه‌ای جداگانه دارند.
عضو انجمن حمل و نقل ریلی اظهار کرد: همه بنادر کشور به تجهیزات بارگیری ریلی مجهز نیستند و در بنادری هم که این تجهیزات موجود است، عملیات بارگیری منجر به ایجاد هزینه ای بالغ بر یکصد هزار تومان برای هر کانتینر می شود که میزیت هزینه ای ریل به جاده را کاهش می دهد. در حالی که هزینه جاده‌ای در سایر کشورها به دلیل عوارض به صرفه نیست و اغلب صاحبان کالا به حمل و نقل ریلی روی آورده‌اند.
در ادامه پورسیدآقایی گفت: ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای می‌توانند بار را از ترمینال‌های بنادر تحویل بگیرند اما شرکتهای حمل و نقل ریلی باید هزینه‌ای به کامیون‌ها بپردازند تا آنها بار را به ترمینال‌های ریلی برسانند. یک راه حل این این است که سازمان بنادر خود این سرمایه‌گذاری ریلی را انجام دهد. به عبارت دیگر سازمان بنادر می تواند خدمات ریلی در بندر را به عنوان یک اقدام زیرساختی به طور رایگان برعهده بگیرد.
در ادامه یکی از اعضای انجمن ریلی کشور با بیان اینکه برای واگن‌های باری بسته حمایتی تدوین شده اما مشکل اصلی نقدینگی است، گفت: هزینه خرید یک واگن باری ۲۵۰ میلیون تومان است٬ اگر دوره بازگشت سرمایه را ۶ سال در نظر بگیریم یک واگن باید در ماه ۴.۵ میلیون تومان درآمد داشته باشد تا با توجه به تورم رقم ۳۲۵ میلیون تومان حاصل شود حال آنکه بهترین واگن در ماه حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون تومان درآمد دارد.
وی با بیان اینکه علاوه بر بسته حمایتی باید موضوع وام و تسهیلات هم برای ورود واگن باری به ناوگان ریلی درنظر گرفته شود ادامه داد: ورود شرکتهای حمل و نقل به بازار سرمایه نیاز به فراهم آوردن بستر دارد اما اکنون این آمادگی در شرکتهای موجود برای ورود به بورس و فرابورس نیست. پیش‌بینی می‌شود شرکت‌ها اگر هم وارد بازار سرمایه شوند و سرمایه بدست‌آورند آن را در حوزه حمل و نقل سرمایه‌گذاری نکنند زیرا بازگشت سرمایه در این بخش بیش از ۱۲ سال طول می‌کشد در حالی که بازگشت سرمایه در سار بخش ها کمتر از ۱۰ سال است.
وزیر راه و شهرسازی در این‌باره توضیح داد: مگر می‌شود صنعت حمل‌ونقل حدود ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را داشته باشد اما سهمش از بازار سرمایه نزدیک به صفر باشد؟ در این زمینه عدم تعادل به چشم می‌خورد. در بازار سرمایه باید شفاف بود و دیگران هم باید نسبت به ما شفاف عمل کنند.
همچنین ابوالقاسم سعیدی دبیر انجمن ریلی کشور با اشاره به بالا بودن حجم سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی یادآور شد: در حمل و نقل ریلی مالکان سرمایه تصرف چندانی به سرمایه خود ندارند و مهمترین مانع سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی مشکلات نرم‌افزاری است. نبود سازمان تنظیم مقررات سبب شده ضوابط میان بخش حاکمیت و بخش خصوصی متناسب نباشد به این معنا که شرکت راه‌آهن در این زمینه نقش‌های قضاوت، مجری و تنظیم کننده قانون را برعهده دارد.