
گزارش به بهانه اتصال شبکه پرداخت کارتی میر روسیه به شبکه شتاب ایران؛
سال 97 بود که دونالد ترامپ با خروج از برجام دو باره تحریم ها علیه ایران را بازگرداند.
در ادامه این تحریم ها کشورمان از نقل و انتقال پول در پیام رسان سوئیفت منع شد که این موضوع باعث افزایش هزینه تجارت می شود.
سوئیفت پیام رسانی است که بانک های مرکزی دنیا به آن متصل هستند و تراکنش های آن قابل رصد است.
قطعا آمریکا زمانی که کشوری را تحت تحریم سوئیفت قرار می دهد قصد دارد تجارتش را با چالش روبه رو کند.
ایران در طول سال های گذشته توانسته با دور زدن تحریم ها تجارت خود را انجام دهد.
هرچند در راستای خنثی سازی تحریم نیز گام هایی برداشته شد که یکی از نتایج مطلوب آن دیروز رقم خورد و آن هم امضای نخستین قرارداد پیمان پولی ایران و روسیه بود.
سال گذشته بود که مقامات ایران و روسیه وعده پیمان پولی دوجانبه را دادند.
همکاری های دو کشور می تواند به بی اثر شدن تحریم ها کمک کند؛ به این شکل که روسیه می تواند کریدوری برای گسترش و توسعه تجارت خارجی ایران باشد و از ظرفیت های ایران برای افزایش تعاملات تجاری خود بهره بگیرد.
افزون بر این، تغییر مدل همکاری دو جانبه از صادرات و واردات به همکاری مشترک نظیر سوآپ، صادرات مجدد و تولید مشترک یک ضرورت به شمار می آید.
از زمانی که کشورمان عضو بریکس و سازمان همکاری های شانگهای شده تجارت ایران با همسایه شمالی اش افزایش داشته است.
آمارها نشان می دهد تجارت دو کشور در سال گذشته به شش میلیارد دلار رسید که رشد حدود چهار برابری داشت.
چندی پیش کارشناسان اعلام کردند اگر وضعیت نقل و انتقال پول بهبود یابد امکان افزایش حجم تجارت وجود دارد.
اتصال شبکه پرداخت کارتی میر روسیه به شبکه شتاب ایران
رئیس کل بانک مرکزی از امضای نخستین قرارداد پیمان پولی دوجانبه به منظور تأمین )معاوضه) نقدینگی به پول های ملی برای تبادلات تجاری میان ایران و روسیه خبر داد و با اشاره به افتتاح زیرساخت معاملات توافقی ریال برون مرزی(ریال آفشور) در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در آینده نزدیک گفت: در نشست دو جانبه با رئیس کل بانک مرکزی روسیه، الزامات اتصال شبکه پرداخت کارتی میر روسیه به شبکه شتاب ایران نهایی شد و فاز اول این طرح تا اواخر ماه آینده میلادی برای اتباع ایرانی قابل استفاده خواهد بود.
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: در نشست دو جانبه رؤسای کل بانک های مرکزی دو کشور ایران و روسیه در حاشیه کنگره مالی روسیه در سنت پترزبورگ که پنج شنبه گذشته برگزار شد، کلیه اقدامات مشترکی که در گذشته توافق گردیده بود نهایی شد و بدین ترتیب کلیه اقدامات توافق شده قبلی وارد مرحله عملیاتی گردید.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین گفت: در این نشست سند همکاری جدیدی در خصوص اقدامات مشترک آتی به امضای رؤسای کل بانک های مرکزی دو کشور رسید.
فرزین با اشاره به ظرفیت های تجاری و اقتصادی ایران و روسیه تاکید کرد: در پایان دیدار دوجانبه با رئیس بانک مرکزی روسیه، قرارداد پیمان پولی دوجانبه به منظور تأمین(معاوضه) نقدینگی به پول های ملی برای تبادلات تجاری امضا شد و به زودی با افتتاح زیرساخت معاملات توافقی ریال برون مرزی (ریال آفشور) در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دستورالعمل های لازم به شبکه بانکی و بازرگانان ابلاغ خواهد شد.
وی یادآور شد: با پیمان پولی، مبادلات براساس ارزهای محلی ریال و روبل خواهد بود و نیازی نیست از ارز دیگری استفاده شود و شروعی برای جهش در مبادلات تجاری کشور خواهد بود و بسیاری از خطرات ناشی از تبدیل ارز و این امر مبادلات با سایر ارزها را پوشش می دهد.
لذا این مهم برای تجار ایرانی و سرمایه گذاران روسی بسیار مطلوب است.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه با اشاره مناسبات پولی و بانکی ایران و روسیه گفت: در نشست دو جانبه هیات تخصصی دو طرف، ضمن نهایی سازی الزامات اتصال شبکه پرداخت کارتی میر روسیه به شبکه شتاب ایران، این پروژه وارد مرحله عملیاتی گردید که فاز اول آن تا اواخر ماه آینده میلادی (ابتدای شهریور ماه) برای اتباع ایرانی قابل استفاده خواهد بود.
فرزین افزود: در این مرحله کارت های بانکی شبکه شتاب ایران در قالب طرح کارت هوشمند همراه بانکی (کهربا) در کلیه خودپردازهای کشور روسیه قابل استفاده خواهد بود و اتباع ایرانی خواهند توانست با کارت های بانکی خود از خودپردازهای روسیه اسکناس روبل دریافت کنند.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین تصریح کرد: مرحله دوم این اتصال برای بهره مندی اتباع روسیه در ایران خواهد بود و در مرحله سوم کارت های شتاب ایران در پذیرنده های فروشگاهی روسیه پردازش خواهد شد.
کاهش هزینه تجارت
کامبیز میرکریمی، عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی ایران و ترکیه تصریح کرد: همه زیرساخت ها برای نقل و انتقال پول به صورت مستقیم بین دو کشور موجود است اما از آنجا که ایران چند نرخ ارز دارد باید نرخی که برای تجارت در نظر گرفته را اعلام کند.
وی افزود: هنوز استفاده از ارزهای غیر از درهم، یورو و دلار برای برخی تجار حل نشده اما تقریبا همه کشورها به سمت ارزهایی غیر از این موارد می روند.
روبل یک مزیت خوب دارد و آن هم استفاده برای واردات در کشورهای دیگر است.
میرکریمی تاکید کرد: تجارت بین ایران و روسیه به صورت مستقیم نیاز کشور و شرکت های ثالث را از بین می برد و ریسک معاملات پایین می آید.
همچنین کاهش هزینه های تجارت به دلیل دور زدن بازارهای رسمی را شاهد خواهیم بود که این موضوع در قیمت تمام شده کالا نیز تاثیر خواهد داشت.
توسعه شبکه پرداخت کارتی در روسیه
تا پیش از شروع تحریم های روسیه در سال 2014 زیرساخت پرداخت خرد این کشور وابسته به نظام پرداخت کارتی بین الملل بود؛ سهم عمده بازار پرداخت خرد مسکو (90 درصد) در اختیار کارت های اعتباری بین المللی آمریکایی نظیر مسترکارت، ویزا و امریکن اکسپرس بود.
با افزایش تنش ها میان روسیه و غرب بر سر بحران اوکراین، شرکت های اپراتور این کارت ها ارائه خدمات خود در روسیه را کاهش داده و شروع به تهدید قطع همکاری با بانک های روسی در سال 2022 کردند؛ تهدیدی که نهایتا عملی شد.
در واکنش به این اقدام، سال 2015 بانک مرکزی روسیه اعلام کرد که کارت های پرداخت بانکی بومی این کشور به نام «میرکارت» به صورت آزمایشی توسط اسبر بانک (بزرگترین بانک روسیه) صادر شده است.
در سال 2016 نیز با حمایت دولت روسیه و به منظور قطع وابستگی به سیستم پرداخت خرد بین المللی تحت سلطه آمریکا، گسترش خدمات بانکی الکترونیک در این کشور و افزایش رفاه شهروندان روسی، صدور انبوه این کارت بانکی آغاز شد.
تلاش روسیه برای بین المللی کردن میرکارت
با حمایت دولت روسیه میرکارت طی کمتر از 5 سال توانست سهم به سزایی از بازار پرداخت خرد این کشور را به دست آورد.
این کارت بانکی روسی که در سال 2016 تنها 0.1 درصد از کل حجم تراکنش های خرد بانکی را در اختیار داشت، سهم خود در سال 2020 را به بیش از 24 درصد رساند.
نمودار زیر تعداد میرکارت صادر شده نسبت به کارت های بانکی موجود در روسیه و حجم تراکنش های انجام شده با این کارت بانکی را نشان می دهد: دولت روسیه همچنین در سال های گذشته تلاش زیادی به منظور بین المللی کردن میرکارت و ترغیب سایر کشورها برای اتصال به شبکه پرداخت خرد این کشور انجام داده است.
تاکنون تعدادی از کشورها از جمله قزاقستان، بلاروس و غیره با اتصال زیرساخت پرداخت خرد سیستم بانکی خود به شبکه پرداخت میر موافقت کرده اند و بنابراین بانک های داخلی این کشورها میرکارت را پذیرفته و اقدام به صدور آن می کنند.
تعدادی از کشورها مانند ترکیه نیز با وجود پذیرش اولیه میرکارت، با فشارهای آمریکا عقب نشینی کرده و بانک های این کشور اعلام کردند صدور میرکارت را متوقف کرده اند.
به عنوان مثال، تصویر زیر یکی از دستگاه های ATM بانک زراعت ترکیه است که طی سال های گذشته کارت های میر را پذیرفته بود:
سیستم پرداخت «میر» چیست؟
در سال 2014، پس از الحاق کریمه به روسیه، سیستم کارت ملی پرداخت (NPCS) و اپراتور کارت های «میر» ایجاد شد.
کلمه «میر» در روسیه به معنای «جهان» یا «صلح» است که به منظور برقراری تراکنش های مالی در صورت قطع ارتباط کارت ها با سیستم های پرداخت بین المللی ایجاد شد.
سازمان های مالی روسیه از همان زمان کنار گذاشتن تدریجی پرداخت با ویزاکارت و مسترکارت را شروع کردند و پرداخت حقوق بازنشستگی، مزایای اجتماعی و حقوق کارکنان سازمان های بودجه ای به سیستم پرداخت «میر» منتقل شد.
بر این اساس، در تابستان 2021، بیش از 50 درصد از روس ها حداقل یک کارت «میر» داشتند.
تا پایان سه ماه سوم سال 2021، این سیستم 25.2 درصد از کل پرداخت های روسیه را به خود اختصاص داد و در مجموع 112 میلیون کارت صادر شد.
از کارت های بانکی «میر» کجا می توان استفاده کرد؟
روس ها می توانند از کارت های بانکی «میر» در خارج از کشور خود، در کشورهایی که آن را پذیرفته اند، استفاده کنند.
هم اکنون در کنار کشورهایی نظیر ترکیه، ویتنام، ارمنستان، ازبکستان، بلاروس، قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان، اوستیای جنوبی و آبخازیا که در حال ارائه خدمت به دارندگان کارت میر هستند، کشورهای کوبا، امارات و کره جنوبی هم ارائه خدمات به دارندگان کارت های اعتباری میر روسیه را آغاز کرده اند.
یعنی در آینده ای نزدیک از کارت های میر می شود در 15 کشور استفاده کرد.
نحوه استفاده از کارت میر
از آن جایی که شبکه میر قرار است به شبکه شتاب متصل شود گردشگر روس بدون هیچ دغدغه ای از کارت خوان های متصل به شبکه شتاب استفاده می کند و مبلغ کالایی را که می خرد پرداخت می کند.
اما در این بین مبلغ کالا که به فروشنده توسط بانک پرداخت می شود از حساب خریدار به روبل کم می شود.
یعنی بر اساس قیمت روز روبل از حساب کارت اعتباری میر خریدار روسی کسر می شود.
به همین راحتی، در این بین یک کارمزدهایی هم از خریدار دریافت می شود.
به همین شیوه دارنده کارت میر می تواند از دستگاه های خودپرداز پول نقد به ریال دریافت کند که به روبل از حسابش کسر شود.
آیا یک خارجی می تواند کارت «میر» بگیرد؟
برای خارجی ها، محدودیت برای دریافت ویزاکارت و مسترکارت به این معنی است که با کارت هایی که این سامانه ها در روسیه صادر کرده اند، امکان پرداخت در خارج از این کشور را ندارند.
خارجی ها می توانند برای پرداخت در روسیه کارت نقدی «میر» دریافت کنند یعنی کارتی شبیه به کارت های هدیه ما که یک بار شارژ هستند و به ازای مبلغی که پرداخت می کنید کارت شارژ می شود.
«روزنامه اخبار صنعت - 18 تیر 1403»