نبض اقتصاد در نیمه نخست 1400

 

 

 

 

 

بررسی داده های منتشره نشان می دهد که دو بخش نفت و خدمات موتور رشد اقتصادی در شش ماهه امسال بوده اند.

 

هرچند بخش نفت در سایه افزایش قیمت های جهانی، رشد 15/1 درصدی در نیمه امسال داشته، اما افت عملکرد این بخش در فصل دوم سال از اثربخشی آن بر رشد اقتصادی کشور کاسته است.

 

شاهد دوم مثبت شدن رشد اقتصادی شش ماهه 1400 نیز رشد 5/7 درصدی بخش خدمات است که عملکرد آن نیز در فصل دوم سال کمتر از بهار بوده است.

 

با این حال افزایش 3/3 درصدی تولید ناخالص داخلی در مدت یاد شده مرهون عملکرد مثبت این دو حوزه بوده است.

 

در عین حال دو بخش کشاورزی و صنایع و معادن از رشد مثبت بازمانده اند و عملکرد این دو در تولید ناخالص داخلی شش ماهه منفی بوده است.

 

یکی از نکات مثبت این گزارش تداوم رشد مصرف خصوصی است که هزینه خانوار را به تصویر می کشد.

 

عملکرد این بخش در مدت مشابه سال گذشته منفی بوده است.

 

با این حال سهم هر ایرانی از کیک اقتصادی کشور کمتر از 9 میلیون تومان است که نشان از افت توان اقتصادی ایرانیان دارد.

 

 

دو موتور رشد

 

بررسی های جدید بانک مرکزی نشان می دهد عملکرد تولید ناخالص داخلی در شش ماهه امسال با احتساب نفت 753 هزار میلیارد تومان و بدون احتساب نفت 690 هزار میلیارد تومان بوده است.

 

مقایسه عملکرد اقتصاد با مدت مشابه سال گذشته نشان از افزایش 3/5 درصدی کیک اقتصادی کشور دارد.

 

در عین حال رشد بخش غیرنفتی نیز 4/2 درصد بوده است.

 

داده های آماری بانک مرکزی نشان می دهد که شاهدان رشد در نیمه نخست امسال دو بخش نفت و خدمات بوده اند.

 

بررسی فصلی این آمارها نشان می دهد که در فصل دوم سال(تابستان 1401 (نیز دو بخش یاد شده موتورهای رشد اقتصادی بوده اند، با این حال عملکرد آنها نسبت به فصل بهار با افت همراه بوده است.

 

برای مثال سهم نفت در رشد اقتصادی بهار 23/3 درصد بوده حال آنکه سهم این بخش در تابستان 7/4 درصد بوده است.

 

بخش خدمات نیز بعد از رشد 7/3 درصدی در بهار، به عدد رشد 4/2 درصدی رسیده است.

 

با این حال مثبت شدن عدد رشد اقتصادی در دو فصل بهار و تابستان به دلیل رشد این دو بخش اتفاق افتاده است.

 

نکته مثبت در خصوص این آمارها این است که بخش خدمات از رکود کرونایی خارج شده و در مسیر رشد در حرکت است.

 

با توجه به سهم بیش از 50 درصدی این حوزه در تولید ناخالص داخلی ایران، عملکرد مثبت گروه خدمات را می توان نشانه ای مثبت از بهبود وضعیت اقتصادی کشور دانست.

 

 

سهم هر ایرانی از کیک اقتصادی

 

روایت بانک مرکزی از تغییرات کیک اقتصادی کشور نشان می دهد که در سمت تقاضای اقتصاد و بر اساس برآوردهای اولیه ای که در خصوص اقلام هزینه ای اقتصاد همچون مخارج مصرف نهایی خصوصی، مخارج مصرف نهایی بخش دولتی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و صادرات و واردات در نیمه نخست سال 1400 به عمل آمده، رشد اقلام هزینه ای یاد درصد ترتیب به 3/3، 3/4، 8/9-، 15 و 34/3 شده نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است.

 

در مجموع، رشد هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار در نیمه نخست 1400 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 4 درصد افزایش یافته است.

 

هرچند مثبت بودن هزینه مصرف نهایی بخش خصوصی می تواند نکته مثبتی باشد اما سهم هر ایرانی از تولید ناخالص داخلی که از تقسیم تولید ناخالص داخلی 753 هزار میلیارد تومانی شش ماهه امسال بر جمعیت 85 میلیونی به دست می آید، کمتر از 9 میلیون تومان است که نشان از توان پایین اقتصادی خانوارهای ایرانی دارد.

 

 

عملکرد نیمه 1400

 

آمارهای ارائه شده از سوی بانک مرکزی نشان می دهد که بخش نفت با رشد 15/1 درصدی بهترین عملکرد را در مقایسه با دیگر بخش های اقتصادی داشته است.

 

هرچند رشد این بخش در تابستان 7/14 درصد اعلام شد که 15/9 درصد کمتر از بهار است، با این حال این بخش بیشترین سهم را در مثبت شدن رشد اقتصادی داشته است.

 

نکته قابل توجه آنکه در نیمه نخست سال 99 رشد بخش نفت 0/1- درصد بوده است و بنابراین می توان عملکرد این بخش در سال جاری را قابل توجه دانست.

 

محاسبات مقدماتی بانک مرکزی در این خصوص نشانمی دهد که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه طی این دوره زمانی، ناشی از افزایش تولید گاز طبیعی و میعانات گازی و همچنین صادرات نفت خام و فرآورده های نفتی نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است.

 

بخش کشاورزی اما در دو فصل نخست امسال رشد منفی داشته است، این در حالی است که این حوزه در مدت مشابه سال گذشته رشدهای بالای چهار درصدی داشته است.

 

طبق اعلام بانک مرکزی رشد بخش کشاورزی در بهار امسال 2/2- و در تابستان 1/9- درصد بوده که در مجموع رشد منفی دو درصدی را در شش ماهه امسال رقم زده است.

 

گروه صنایع و معادن به رغم رشد اقتصادی در بهار امسال، از ادامه رشد در تابستان بازماند و رشد 5/3- درصدی را تجربه کرد.

 

عملکرد این گروه در بهار و تابستان سال گذشته به ترتیب 6/5 و 7/6 درصد بوده است.

 

در مجموع این بخش در نیمه امسال رشد 1/9- درصدی داشته است.

 

بر اساس اعلام بانک مرکزی، رشد 1/9- -درصدی این گروه در نیمه اول امسال در مقایسه با دوره مشابه سال قبل 8/4 واحد درصد کاهش یافته و در نتیجه سهمی معادل 0/8- واحد درصد از نرخ رشد 3/3 درصدی اقتصاد را در دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده است.

 

در این گروه، ارزش افزوده بخش های «صنعت«، »استخراج معدن»، «ساختمان»، «تامین برق، گاز، بخار و تهویه هوا» و «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت های تصفیه» به ترتیب با نرخ های مواجه درصدی 5/5 و 3/6 ، 16/9- ، 0/3-، ۱/9 رشد بوده اند.

 

به نظر می رسد در میان گروه های مختلف اقتصادی، تداوم روند رو به رشد بخش خدمات بیش از همه قابل توجه باشد.

 

در حالی که این گروه در دو فصل ابتدایی سال گذشته رشدهای منفی0/7- درصدی و 0/2- درصدی داشته، در بهار و تابستان امسال رشد مثبت 7/3 و 4/2 درصدی داشته است.

 

در مجموع عملکرد این بخش در نیمه امسال 5/7 درصد بوده است.

 

 

عملکرد بد تشکیل سرمایه

 

آمارهای مربوط به سمت تقاضا نشان می دهد مخارج مصرف نهایی بخش خصوصی از منفی 2/2 درصد در نیمه اول سال گذشته به 3/3 درصد در نیمه اول سال جاری رسیده است.

 

از طرفی مخارج مصرف نهایی بخش دولتی که در نیمه سال گذشته رشد 7/7 درصدی داشت، در نیمه امسال به رشد 3/4 درصدی رسید.

 

بدترین عملکرد رشد در نیمه امسال مربوط به تشکیل سرمایه ثابت است که رشد 8/9- درصدی داشته، حال آنکه عملکرد این بخش در نیمه سال گذشته 3/6 درصد بوده است.

 

تشکیل سرمایه ثابت ناخالص متشکل از سه بخش ساختمان، ماشین آلات و سایر است.

 

نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سه بخش مذکور در نیمه نخست سال 1400 نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب 16/2-، 0/9 و 2/7- درصد بوده است.

 

نرخ رشد 16/2- درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان، به دلیل کاهش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ساختمان در هر دو بخش خصوصی و دولتی بوده است.

 

علت افزایش تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات نیز به دلیل افزایش واردات کالاهای سرمایه ای و همچنین تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین آلات تولید داخل، طی نیمه اول سال 1400 نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

 

دو بخش صادرات و واردات نیز که در شش ماهه اول سال 99 به ترتیب رشدهای 27/1- و37/2- درصدی داشتند، در نیمه نخست امسال به ترتیب به میزان ۱5 و 24/3 درصد رشد کردند.

 

برآورد ارزش افزوده فعالیت های مختلف اقتصادی در نیمه اول امسال نشان می دهد که علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را باید در افزایش ارزش افزوده فعالیت های «نفت و گاز«، »بهداشت و مددکاری اجتماعی»، «اطلاعات و ارتباطات»، «حمل ونقل و انبارداری»، «اداره عمومی، دفاع و تامین اجتماعی» و «عمده فروشی، خرده فروشی و تعمیر وسایل نقلیه موتوری» جست وجو کرد.

 

چنانکه سهم ارزش افزوده هر یک از فعالیت های مذکور در نرخ رشد 3/3 درصدی تولید ناخالص داخلی طی نیمه نخست سال 1400 درصد واحد 0/4، 0/4، 0/5، 0/6، 0/6 و 1/1 ترتیب به برآورد شده است.

 

در مجموع به نظر می رسد عملکرد اقتصادی کشور در نیمه امسال مرهون رشد دو بخش نفت و خدمات بوده و بخش صنعت و کشاورزی به دلیل مشکلات مربوط به بارندگی و محدودیت در تامین برق مورد نیاز واحدهای صنعتی عملکرد ضعیفی داشته اند.

 

«زوزنامه جهان صنعت - 1 دی 1400»