ثبات و پیش بینی پذیری لازمه رشد اقتصادی

 

 

 

 

 

احســان خاندوزی دیروز در همایش سیاســت های پولی و ارزی اظهــار کرد: اقتصاد برای رشــد نیاز به ثبــات و پیش بینی پذیــری دارد و اگر فضای ثبــات بر اقتصاد حاکم شــود و قابل پیش بینی باشد، اقتصاد به صورت خودکار مسیر رشد خود را پیدا خواهد کرد.

 

وی افزود: ملاحظــات تثبیتی در مقایســه با ملاحظات توســعه ای در ســاختارهای اقتصــادی با اهمیت تر اســت.

 

علاوه بر ثبات و سیاست گذاری مناسب باید سیاســت گذار بسته های تشویقی برای فعالان اقتصادی درنظر بگیرد.

 

وزیر اقتصاد ادامــه داد: اقتصاد چند بُعدی اســت و سیاست گذار نباید یک وجهی عمل کنــد.

 

مهار لنگر ارزی کشور وابســته به بخش تجاری کشور اســت که همزمان هدایت بخشــی از اعتبارات به ســمت تولیــد و صادرات نیاز اســت.

 

خاندوزی با بیــان اینکه از منظر سیاست گذاری پولی و ارزی باید ملاحظــات ثبات اقتصاد کلان و کنترل تــورم را موازی با توســعه بخش واقعی اقتصــاد و تجارت کشور پیش بیریم، گفت: عنوان همایش ســالانه سیاست های پولی و ارزی یادآور نقش دو مقوله مهم پــول و ارز برای اقتصاد ایران است.

 

اثرگذاری این دو مقوله مهم البته از حیث عمق و افق متفاوت است.

 

برای کارشناسان و صاحب نظران بارها به اثبات رســیده که رفتارهای نرخ ارز اثر فوری و کوتــاه مدت قوی بر اقتصاد ایران دارند که خود محصول ســاختار نفتی و جا افتاده اقتصاد ایران اســت و عملا باعث شده که نرخ ارز نقش مرجع را برای مردم و فعــالان اقتصادی بازی کند.

 

 

پول برخــلاف ارز اثر بلندمدت دارد

 

وی ادامه داد: در مقام مقایسه اثرگذاری مقوله پول بر اقتصــاد ما یک اثرگذاری بلندمــدت و البته عمیق اســت.

 

آنچه دورنمای اقتصاد ما را در بخش حقیقی و تورم شکل می دهد رفتار نظام پولی از حیث کمیــت و کیفیت مقادیر پولی اســت.

 

کمیت بالاتر مقادیــر پولی به ویــژه در زمانی که رشــد پول کیفیت مناســبی نداشته، زمینه ســاز تورم و محرومیت بخــش واقعــی اقتصاد از تامین مالی شده اســت و برعکس هر زمانی که کمیت رشد پول و نقدینگی مطلوب بوده و بــه اهداف اصابت کرده، ســطح بلندمدت تــورم را کاهش می دهد.

 

وزیــر امور اقتصــادی و دارایی با بیان اینکــه اظهاراتش بــه معنای آن نیســت که نباید بــه تــورم موجود و کاهش قــدرت خریــد در کوتاه مدت توجه داشــت، تصریح کرد: اعتقاد دارم توجه به این موضوع بسیار جدی است به ویژه اینکه نقش نوســانات نرخ ارز بر تورم غیرقابل انکار است.

 

دوگانه ای که درباره عمق و افق سیاست های ارزی و پولی وجود دارد، به بیان دیگر با دوگانه دیگری مواجه هستیم، ثبات و توسعه. از این منظور ایــن دوگانه، دغدغه های مربوط بــه ثبات این اســت که تلاش کنیم اقتصاد کشور ما پیش بینی پذیر و داده ها متغیر به حداقل برسد.

 

به گفته او دغدغه هایی کــه از جهت تمرکز بر کســری بودجه و کنترل مقادیر پولی وجــود دارد و اســتقلال بانک مرکزی همگی ملاحظات تثبیتــی پررنگ تر است در مقایسه با ملاحظات توسعه ای.

 

اگر تمام دغدغه ما از این جنس باشــد و اکتفا کنیم و بپذیریم کــه بازار خود بهترین مسیریاب است و دولت مداخله و نفوذ خود را کاهش دهد و جاده صاف کن باشد، به نظر می رسد این رویکرد غلط نیســت بلکه ناقص است و بخش زیادی از واقعیــت را روایت می کند اما نه همه آن را خاندوزی افزود: ملاحظات بخش توسعه یک سطح بالاتر و تعیین کننده تر در سیاســت گذاری است.

 

ما غفلت یا کم رنگی این ملاحظات را هم می بینیم. نوعی خوش خیالی است که اکثر ثبات فراهم شود و تورم مسیرش قابــل مدیریت باشــد کافی اســت تا اقتصاد وارد مسیر رشد بهینه شود.

 

مثال بســیاری از کلان پروژه های اقتصادی در حوزه هایــی که می تواننــد تولید، صادرات و اشتغال را متاثر کنند مانند شهرســازی و ریلی، اینها بدون عاملیت فعالانــه سیاســت گذار و به صرف برقــراری ثبات و حداقل شدن نقش دولت شروع به کار نمی کنند.

 

بزرگ مقیاس شــدن تولید که حتما لازم است علاوه بر آن نیاز به سیاست های مشوقانه هم دارند.

 

 

مســیر صحیح اقتصاد

 

از نظر خاندوزی وی ادامه داد: به نظر می رســد مسیر صحیح در اقتصاد ایران این اســت که توازنی بین دو ملاحظه برقرار کنیم به شــکل توامان، این توازن در مقوله پول و ارز این طور اســت که با توجه به لنگر ارز، تمــام هم و غم خــود را متوجه ارز نمی کنیم بلکه به سیاســت های پولی و بانکی هم توجــه می کنیم.

 

در مقوله پول و بانک هم لازم است به معیارهای معطــول به ثبات توجــه نکنیم و تمام توجه بر کل های پولی باشد، به ویژه بعد از بحران 2008 مطرح شده غفلت کنیم از جزو دوم باید مد نظر سیاســت گذار قرار بگیرد.

 

در بخــش ارزی حتی مهار لنگر ارزی هم تا حــد زیادی محصول و معلول نقشه تجاری در بخش واقعی اقتصاد ایران اســت.

 

باز هــم پیوندی وجــود دارد در بین بخــش واقعی رخ می دهد و خود را در سیاست های ارزی نمایــان می کند.

 

حتی مهــار تقاضای سوداگرایانه ارزی هم نیازمند توجه به این موضوع است.

 

وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: شــکاف ترازنامه بانک ها که نزدیک به نگاه ســلبی و ثبات است و همزمان هدایت بخشــی از اعتبارات به ســمت اهداف توســعه صادرات و صنعتی گرایایی، رویکرد توســعه ای و ایجابی. این همزمانی دو چشــم داشته باشــیم برای دیدن و دو دست داشته برای اقدام کردن.

 

ما از منظر سیاســت گــذاری ارزی و پولــی، همزمان افق کوتاه و بلندمدت و همزمان ملاحظات ثبات و کنترل تورم با ملاحظات توسعه اقتصاد با بخش واقعی اقتصاد همزمان با هم ببینیم.

 

آن چــه توجه همزمان هم افزایی و اثر متقابل با یکدیگر است.

 

هم افزایی مثبت متقابلی است که بر روی هم می گذارند. وقتی تــورم را کنترل می کنیم بر رشــد اقتصاد تاثیر مثبت می گذارد.

 

وزیــر اقتصاد بــا بیان اینکه برخی مطالعات می گویند تورم ملایم و کم نوسان نمی توانند به توسعه آسیب جدی بزنند، گفت: ما در ایران متاسفانه شــاهد نه تورم ملایم و نه کم نوســان هستیم زیرا هم ســطح تورم بالاست و هم نوســانات آن خارج از قاعده است؛ اگر به ســطح ملایم تورم برســیم، چه بسا آســیبی هم متوجه رشد اقتصادی کشور نباشد.

 

 

اشتباه سیاستگذاران در دهه 90  چه بود؟

 

خاندوزی اظهار کرد: در اوایل دهه 90 توسط سیاست گذاران اقتصادی دچار این خطا شــدیم که گویا با یکســویه نگری بــرای کنترل تــورم می توانیم ســایر مولفه ها را هم کنترل کنیم ولی تجربه اقتصاد ایران نشــان داد که این طور نیست.

 

شاخص های تثبیتی و به طور مشخص نرخ تورم زمانی بدتر می شود که شــاخص های توسعه ای ما رو به تنزل می رود و برعکــس می بینیم که پایین ترین نرخ تــورم در زمانی رخ می دهد که رشد اقتصادی هم بالاست.

 

وی تاکید کرد: هــر رویکردی که ثبات را فدای توسعه یا توسعه را فدای ثبات کند و هریک از دو بال را واگذارد، حتی در تحقق همان بال باقــی مانده هم با ناکامی مواجه خواهد شد.

 

وزیر اقتصاد با اشاره به در پیش بودن مجامع بانک ها گفت: باید مانع از شناســایی سودهای موهوم و ترازنامه غیرواقعی یا شکننده در بانک ها با اســتفاده از سیاست های ســلبی و ایجابی شــویم.

 

عــلاج این موضوع نیز باید در دســتور کار جدی دولت و بانک مرکزی باشــد؛ هر بانکی از فعالیت های تولیدی بیشتر حمایت کرده و هر بانکــی دارای ترازنامه ناتراز است باید با اســتفاده از سیاست های پولی تشــویق یا تنبیه شود.خاندوزی افزود: این موضوع جزو نقاط مشــترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و ســایر بدنه ستاد اقتصادی دولت است.

 

 

اعلام زمان تولــد پول جدید کشور

 

رئیــس کل بانک مرکزی نیــز در این همایش بــا اعــلام اینکه رمــز ریال شهریور ماه امســال متولد خواهد شد، گفت: بــا توجه بــه اینکه امســال ارز مورد نیــاز کالاهای اساســی از طریق سامانه نیما تامین می شود، مصرف ارز برای کالاهای اساســی کاهش یافته و هم اکنون میزان عرضه ارز در ســامانه نیما بیش از تقاضا شــده اســت.

 

علی صالح آبــادی، اعلام کــرد: اوراق ارزی با بازپرداخــت و ســود ارزی به زودی منتشر می شــود که هم به این وسیله ارز را از بازار جمع آوری کنیم و هم سود و بازپرداخت آن به شکل ارزی خواهد بود.

 

وی همچنین گفت: با توجه به اینکه امســال ارز موردنیاز کالاهای اساسی از طریق ســامانه نیما تامین می شود، بنابراین مصــرف ارز بــرای کالاهای اساســی کاهش پیدا کرده و هم اکنون میزان عرضه ارز در ســامانه نیما بیش از تقاضای آن شده است.

 

به گفته صالح آبادی سال گذشته 57 میلیارد دلار ارز در سامانه نیما ارائه شــد که شامل ارز کالاهای اساســی هم بود و امسال در دو ماه اول سال 7.5 میلیارد دلار ارز در سامانه نیما ارائه شــده است، در حالی که سال قبل در این مدت 4.5 میلیارد دلار ارائه شده بود و بنابراین از رشد 67 درصدی برخوردار شــده است.

 

رئیس کل بانک مرکــزی همچنین گفت: در راســتای سیاســت اصلاح رابطه بین دولت و بانک مرکزی قرار شــده است تنخواهی که دولــت از خزانه دریافت می کنــد در آخرین مرحله باشــد و به جای آن دولت از مانده حساب های خود در خزانه استفاده کند، به گونه ای که در دو ماه اول امسال دولت هنوز از تنخواه بانک مرکزی در خزانه اســتفاده نکرده اســت.

 

وی به بحث اجرای قانون جدید چک اشاره کرد و گفت: از روز شنبه این هفته قرار شد کسری مبالغ چک از سایر حساب های فرد در سایر بانک ها مسدود شود که این مسأله گام مهمی در اجرای قانون چک به شمار می رود.

 

صالح آبادی اظهار داشت: یکی دیگر از سیاست های بانــک مرکزی اســتفاده از اوراق بانک مرکزی است، سال گذشــته 95 هزار میلیارد تومان حجم اوراق بانک مرکزی شامل اوراق بدهی و اسناد خزانه منتشر شد و در حال حاضر این رقم به 75 هزار میلیارد تومان رسیده است، یعنی 20 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی عرضه و فروخته شده اســت.

 

رئیس کل بانک مرکزی همچنین یکی از سیاست های کنترل تورم را کاهش استقراض دولت از بانک مرکزی دانســت که به عنوان یک خط قرمز به شمار می رود و گفت: یکی دیگر از سیاست ها اصلاح ساختار حکمرانی بانک مرکزی و اصلاح ساختار بانک ها و بانک مرکزی به شمار می رود.

 

 

اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی به کمتــر از نصف کاهش یافت

 

رئیس کل بانک مرکزی با برشــمردن پایه های اصلــی اصلاح نظــام بانکی گفت: استقراض دولت از بانک مرکزی خط قرمزی که رعایت شده و همچنان در دستور کار اســت.

 

وی افزود: اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی، خرداد 1401 نسبت به مدت مشابه سال قبل به کمتــر از نصف کاهــش یافت.وی با بیان اینکه بانک هــای دولتی مطالبات قابل توجهی از دولت دارند، گفت: دیروز در جلســه هیات دولت مصوب شد که تا آخر امسال بدهی دولت به بانک ها و بانک مرکزی از روش های غیر از چاپ پول پرداخت شــود.

 

صالح آبادی گفت: امکان انتشار گواهی ســپرده بانکی و سایر اســناد بانکی توســط بانک ها به جای اضافه برداشــت بانک ها از منابع بانک مرکزی در دستورکار قرار گرفته اســت.

 

رئیس کل بانــک مرکزی یکی دیگر از سیاســت های کنتــرل تورم را کاهش معوقات در شبکه بانکی عنوان کرد و گفت: با اصــلاح کاهش معوقات شبکه بانکی، به اصلاح ترازنامه بانک ها کمک می کنیم.

 

 

هزینه کرد بیــش از توان تولید عامل تورم

 

اســتاد اقتصاد دانشــگاه تهــران نیز هزینه کرد بیش از توان تولید عامل تورم دانست و گفت: رشد اقتصادی ما همواره پاییــن و ناپایدار بوده اســت در حالی که درمان تورم، رشــد اقتصادی پایدار اســت.

 

تیمور رحمانی گفت: در شرایط خاص در جنگ جهانی دوم تورم 100 درصدی هم داشتیم اما اکنون در کشور چهار ســال اســت که تورم بالا به طور مســتمر ادامه دارد.

 

ماندگاری تورم در سطح بالا طی پنج دهه نشان می دهد بیش از تولیــد هزینــه می کنیم.

 

وی افزود رشد اقتصادی ما همواره پایین و ناپایدار بوده اســت در حالی که درمان تورم، رشــد اقتصادی پایدار است، ولی درمان تورم در کشور ما همیشه موقتی بوده اســت.

 

رحمانی با تاکید بر اینکه باید بــه اندازه تولیدمــان خرج کنیم، تصریح کرد: بررســی آمار ســال های 93  تا 96 نشــان داد کنترل تورم بدون کنترل نقدینگی، پایــدار نخواهد بود.

 

استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به آمار نرخ رشــد نقدینگی و تورم در بازه 1338 تــا 1400 گفــت: در دهه های 60  و  70 رشــد نقدینگی و تورم ارتباط تنگاتنگ داشــته اند و تورم ســرکوب نشده اســت.

 

وی توضیح داد: نرخ بهره بــالا نقدینگی را کنترل نکرده اســت، چون از ناترازی بانک ها نشــات گرفته اســت.

 

این اســتاد اقتصاد دانشگاه در ادامه با اشــاره به اینکه مشکل تورم را نباید به مدیریــت ربط بدهیم، در بیان راهکارها عنوان کرد: باید برای کنترل نقدینگی و تــورم تصمیم قاطع گرفت.

 

نباید با بانک های متخلــف مدارا کرد. رحمانی تصریح کرد: برای نرخ ارز باید به یک جمع بندی مناسب برسیم.

 

باید نظام ارزی کشــور را اصلاح کنیم.وی ّ افزود: همچنین برای خلاصی از شــر جهش تورم باید نــرخ ارز حقیقی را مد نظر قرار دهیم.

 

ایــن اقتصاددان یادآور شــد: بدانید که اوراق معجزه نمی کند. فروش اوراق باید قاعده مند باشد و باید جلوی هزینه کردهای اضافی دولت ها و نهادها گرفته شود.

 

 

«روزنامه اقتصاد ملی - 10 خرداد 1401»