بــا وجــود آنکــه دولــت قصد دارد فقر را ریشــه کن کند اما تصویر اعتبارات تخصیصی نشان می دهد که این هدف بسیار دور از دسترس تعریــف شــده اســت.

 

 

 

 

 

»دولــت امکانــات کافــی بــرای ریشــه کن کردن فقر مطلق را دارد و با یک کار جهادی و یــک برنامه ریــزی مناســب می توانیــم بــه نتیجه برســیم».

 

اســفند ســال گذشــته وقتی ابراهیــم رئیســی ایــن جمــلات را طی مراســمی در کردســتان مــی گفت؛ تکلیف بودجــه 1401 تا حد زیادی مشخص شده بود و او می دانست که اعتبارات محرومیت زدایی دولت آب رفته است.

 

با این حال او تاکید کرد: ما در دولت بنای بودجه 1401 را بر عدالت گذاشته ایم و امکانات کافی برای ریشه کن کردن فقر مطلق داریم.

 

رئیــس جمهــوری گفته بــود: به هیچ وجه نمی توانــم بپذیرم به عنــوان یــک مســئول افرادی در این کشــور بــرای امکانــات اولیه زندگی مشکل دارند، این قابل قبول نیست و تحقق پاسخگویی به این بخش نیازهــا از عهــده دســتگاه های متولی بــر می آید.

 

از کمیته امداد، ســتاد اجرایی، خیریه ها و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می خواهیم مسئله ریشه کن کردن فقر مطلق به عنوان یک اولویت در کشور مطرح شود و در این هفته که به عنوان هفته نیکوکاری است بتوانیم مسئله فقر مطلق را ریشه کن کنیم.

 

همزمان با این ســخنان و طرح موضوع ریشــه کنی فقرمطلق در مجلس لایحه دولت با بودجه آب رفته حمایتی و محرومیت زدایی در حال تصویب بود.

 

به رغــم آنکه در بودجــه 1401 مجمــوع اعتبارات کمیته امداد و بهزیستی به صورت اسمی 13 درصد افزایش پیدا کرده ولی به دلیل تورم بالا در سال های گذشته، این رشد کفاف هزینه های خانواده های تحت پوشش کمیته امداد را نمی دهد.

 

آمارها از خط فقر به روزرســانی نشــده و اعدادی که در دسترس اســت مربــوط بــه خــط فقر 1399 اســت.

 

اما با قیاس این عدد با رشــد هزینه های ۲2 سال گذشته می توان تا حدودی وخامت شرایط را درک کرد.

 

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خط فقر یک خانواده چهار نفره را در سال 1399 ، رقم 3 میلیون و 385 هزار تومان اعلام کرده بود.

 

در این سال میزان مستمری ماهانه ای که کمیته امداد به خانواده چهار نفره تحت پوشــش می داد 555 هزار تومان بود.

 

این مســتمری با در نظر گرفتن یارانه نقدی که به خانوارها داده می شــود به 909 هزار تومان می رسد که فقط 27 درصد از هزینه های خط فقر را تامین می کند.

 

هرچند در 10 ســال گذشــته جمعیت زیر خط فقر افزایش یافته و فقــر گســترده تــر شــده؛ امــا اعتبارات حمایتی در مقایســه با کل بودجــه کاهــش یافته اســت.

 

بــه عبــارت دیگر ســهم اعتبارات حمایتــی از 28 درصــد منابــع عمومی بودجه در سال 1391 به 11 درصد بودجه 1400 و 8 درصــد بودجــه 1401 کاهــش یافته است.

 

همزمــان بــا افــت اعتبــارات حمایتی دولت، هزینه های جاری رشد قابل توجهی در این ســال ها داشــته اســت.

 

به تعبیــر دیگــر دولــت هزینه بودجــه های حمایتی برای رفــع فقر را ثابت نگاه داشــته ولی بودجه مربوط به پرداخت حقوق و دســتمزد کارکنان دولت و کمک هزینه صندوق های بازنشستگی را افزایش داده است.

 

به این ترتیب ســهم محرومیت زدایی و رفع فقر روز به روز در بودجه کمتر شده است.

 

اعداد بودجه نشان می دهد سهم حقوق و دستمزد و کمک هزینه صندوق های بازنشستگی از 27 درصد کل منابع عمومی بودجه در ســال 1393 ، به 32 درصد در ســال 1401 رسیده اســت.

 

این نکته را هم باید در نظر داشت که عدد واقعی حقوق و مزایای دریافتی بیشتر از نسبت های ذکر شده در بودجه است؛ چرا که این اعداد تنها بخشی از حقوق و مزایای دریافتی کارمندان است.

 

 

میزان اقدامات حمایتی در نیمه دوم 1400

 

دولت در شرایطی اعتبارات حمایتی در سال 1401 را کاهش داده که در سال 1400 نیز بخشی از تکالیف بودجه ای خود در این حوزه را انجام نداده است.

 

عملکرد 6 ماهه دولت در سال 1400 نشان می دهد که در بخشی از حوزه ها دولت فاقد عملکرد بوده و یا عملکرد بسیار کمتر از 50 درصد تعریف شده داشته است.

 

بــه طــور مثــال تخصیــص یک هزارمیلیارد تومــان بــرای مســکن محرومیــن کمیتــه امــداد و ســازمان بهزیســتی، فاقــد عملکــرد بــوده، همچنین تخصیص 19.3هزارمیلیارد تومان برای رفع محرومیت از منابع کم برخوردار طبق جدول 17 نیز هیچ اعتباری دریافت نکرده است.

 

در اجــرای بنــد ب ماده 83 قانون برنامه ششــم، 10 هزار میلیارد تومــان بــه کمیته امــداد و 3 هزار میلیارد تومان به بهزیســتی قرار بود پرداخت شود تا به مددجویان و کارفرمایان طرح های اشتغال حداقل50 درصد مددجویی بااولویت زنان سرپرســت خانوار تســهیلات قرض الحســنه بــا بازپرداخــت هفــت ســاله تعلق گیرد.

 

بــا وجود اینکــه برای لیست مطولی از بانک ها مبالغی اختصاص یافته بود اما این پرداخت ها فقط از طریق بانک مسکن و پست بانک انجام شد که عملکرد این دو بانک حدودا نیمی از تخصیص 6 ماهه شان بود.

 

در بنــد ب بخــش 4 تبصــره 16 ، پیــش بینــی شــده بود که پنج هزارمیلیارد تومان اعتبار در اختیار بســیج ســازندگی و سپاه با بازپرداخت هفت ساله قرار گیرد تا این مبلغ برای اشتغال در مناطق کم برخوردار هزینه شود.

 

ولی در 6 ماهه 1400 این بخش فاقد عملکرد گزارش شده است.

 

مبلــغ دوهزارمیلیارد تومــان اعتبــاری کــه طبــق بنــد ب بخــش 6 قــرار بود برای ایجاد اشــتغال با معرفی بنیاد مستضعفان تخصیص یابد نیز فاقد عملکرد گزارش شده است.

 

بنــد و بخــش 2 کــه 500 میلیــارد تومــان جهــت پرداخــت بــه بیمــاران فقیر و معســر تحت پوشــش نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد و ســازمان بهزیستی و جمعیت هلال احمر را پیش بینی کرده بــود نیــز بدون اعتبــار مانــد.

 

یک هزارمیلیــارد تومانی که قرار بود جهت اعطای تســهیلات قرض الحســنه مســکن محرومــان شــهری بــه مددجویــان کمیتــه امــداد و بهزیســتی پرداخت شود هم تخصیص پیدا نکرد.

 

مبلــغ یک هزارمیلیــارد تومــان هــم بــرای پایدارســازی و ضمانت اشتغال محرومین به کمیته امداد و بهزیستی بنا بود بــه صــورت تســهیلات بانکی پرداخت شــود که ایــن اعتبار هم تخصیــص پیــدا نکــرد.

 

شــرکت های دولتــی و نهادهــای عمومی مکلــف بودنــد یــک درصد از ســود ویــژه خــود را در چارچوب قوانین بــرای رفــع محرومیــت با اولویت اســتان های محــروم و مناطق محروم اســتان هایی که واحد آنها در آن اســتقرار دارد سرمایه گذاری و هزینه کنند که فقط مبلغ بســیار ناچیزی از ســوی دو شــرکت آلومینای ایران و شرکت شهرک های صنعتی یزد برای این امر اختصاص پیدا کرد.

 

دولت مکلف بود 20 درصد از اعتبارات متوازن ســازی مناطق کم برخــوردار بــرای اجــرای طرح های بســیج ســازندگی و محرومیت زدایی سپاه و ساخت مساجد و حوزه های علمیه را در همان مناطق به آنها اختصاص دهد تا سازمان های مزبور با هماهنگی شورای برنامه ریزی توســعه در مناطق کم برخوردار اســتان هزینه کنند که این اعتبار هم در حد 33 میلیارد تومان به ســه اســتان سیستان و بلوچستان، ایلام و چهارمحال و بختیاری اختصاص یافت و ســایر اســتان ها هیچ گونه اعتباری نگرفتند.

 

بــه جــز مــوارد نــام برده شــده کــه فاقــد عملکرد بــوده اســت.

 

در بخش هایی که در ادامه اشــاره می شــود دولت تخصیص هایی داشته اما این تخصیص ها مطابق برنامه پیش بینی شده نبوده است.

 

در بودجــه 1400 پیش بینی شــده بــود که مازاد هزینه تحصیلی دانشجویان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی نسبت به اعتبارات مندرج در این قانون در قالب وام از طریق صندوق رفاه دانشجویان در اختیار این افراد قرار گیرد.

 

طبق گزارش عملکرد 6 ماهه، رقم 80میلیارد تومــان بابــت حمایــت از تحصیل دانشــجویان تحت پوشــش پرداخت شــده که تنها حدود 60 میلیارد تومان مربوط به اســتان گیلان بوده و بسیاری از استان ها عملکرد نداشته اند.

 

سازمان هدفمندی مکلف بود نسبت به ثبت نام و پرداخت یارانه هدفمندی و معیشتی به کلیه افراد واجد شرایط از جمله افراد جدید، افــرادی کــه تــا کنون ثبت نام نکــرده بودند و افرادی که منصرف شــده بودند اقدام کند.

 

عملکرد 6 ماهه نشان می دهد وزارت رفاه از طریق ســامانه در نظر گرفته شــده به بررســی این حکم پرداخته و 817 هزار مورد ثبت نامی بابت بســته حمایتی کمک معیشــتی داشــته که 514 هزار مورد جدید بوده اند.

 

همچنین 393 هزار موالید جدید هم به این بخش اضافه شده اند.

 

دولــت مکلــف بــود 42.8 هــزار میلیــارد تومــان یارانــه نقــدی و غیرنقدی و 31 هزار میلیارد تومان کمک معیشت پرداخت کند که در 6 ماه جمعا 38.24 هزار میلیارد تومان پرداخت کرده است.

 

در راســتای کاهــش فقــر مطلق خانوارهای تحت پوشــش کمیته امــداد و بهزیســتی 11.6 هــزار میلیــارد تومــان اجــرای قانــون حمایت از معلولیــت 1.7 هــزار میلیــارد تومــان یارانــه ســود تســهیلات مســکن 2 معلول به بالای بهزیستی 0.5 هزار میلیارد تومان تبصره ذیل ماده 38 قانون جامع خدمت رسانی ایثارگران 0.5 هزار میلیارد تومان کمک به مابه التفاوت سود تسهیلات رزمندگان 0.5 هزار میلیارد تومان و کمک بــه مســتمری رزمندگان معســر 6.1 هــزار میلیارد تومان بایــد پرداخت می شــد که جمعه در 6 ماهه ســال قبل 7 هزار و 427 میلیارد تومان پرداخت شده است.

 

 

ناهمخوانی شعار و واقعیت ها مــرور بودجه حمایتی

 

در ســال 1401 نشــان می دهــد؛ اعتبارات در نظــر گرفتــه شــده با شــعارهایی که برای ریشــه کن شــدن فقرمطلق و گســترش عدالــت اقتصــادی داده مــی شــود تطابــق نــدارد.

 

اگرچــه در خش هایــی بــه صورت اســمی رشــد بودجه دیده می شــود امــا به دلیل تــورم بــالای 30 درصــد، رشــدهای 10 درصدی بودجه های حمایتی عملا کم شدن اعتبارات را نشان می دهد و این به معنی آن است که در کنار گران شدن اقلام و اجناس، میزان حمایت های دولت کمتر شده است.

 

در صورتــی کــه دولــت مطابــق بودجــه هــم عمــل کنــد؛ نمی تواند برنامه هــای مقابلــه بــا فقر و ریشــه کن کردن آن را اجــرا کند.

 

حال اگر دولت همین برنامه ها را نیز مانند ســال 1400 اجرا نکند؛ وضعیت به مراتب بدتر از شرایط ترسیم شده برای سال قبل نیز خواهد بود.

 

 

«روزنامه عصر اقتصاد - 16 خرداد 1401»

   تاریخ ثبت: 1401/03/16     |     [sect id=[file]] | [/sect id=[file]] |