به گفته کارشناسان سال ۱۴۰۰ را باید اوج کاهش درآمدهای نفتی دولت دانست.
این کاهش به سبب تحریمهای گسترده دولتها و نهادهای جهانی بوده که منجر به کاهش رشد اقتصادی ایران و همچنین باعث کاهش سرمایهگذاری و کاهش تولید شده است.
کاهش درآمدهای نفتی دولت، کاهش سرمایهگذاری دولت، کاهش تولید در همه موارد صنعتی و کشاورزی، کاهش صادرات صنعتی و کشاورزی، کاهش ورود محصولات اولیه مهم برای تولید در کارخانهها، صنعت کشاورزی و صنعت دام و طیور و افزایش تورم افسارگسیخته و نقدینگی از جمله این مشکلات بود.
در حال حاضر نفت 100 دلاری میتواند فرصت مناسبی برای بازپسگیری سهم نفت ایران از بازار جهانی باشد.
اما موانع داخلی و خارجی مانع از افزایش درآمدهای نفتی و در نتیجه سرمایهگذاری در داخل است.
با این حال در صورت استفاده از این فرصت طلایی امکان رشد اقتصادی و افزایش سرمایهگذاری و بهبود انتظارات در داخل وجود دارد.
یک کارشناس اقتصادی در این خصوص گفت: اگر در یک بازه شش ماهه شاهد کاهش صادرات نفت و درآمدهای حاصل از آن باشیم، تأثیرات منفی بر اقتصاد کشور خواهد داشت اما در زمانهای کوتاه این مسئله تأثیر چندانی ندارد.
میثم مهرپور در خصوص کاهش درآمدهای نفتی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور، اظهار کرد: میزان فروش نفت باید به طور سالانه مورد بررسی قرار گیرد.
این موضوع که فروش نفت در یک ماه کاهش یافته است تأثیر چندانی بر درآمدهای ارزی کشور ندارد.
وی افزود: افزایش عرضه نفت از سوی برخی از صادرکنندگان نفت میتواند منجر به کاهش فروش نفت ایران شود.
اگر در یک بازه شش ماهه شاهد کاهش صادرات نفت و درآمدهای حاصل از آن باشیم، تأثیرات منفی بر اقتصاد کشور خواهد داشت اما در زمانهای کوتاه این مسئله تأثیر چندانی ندارد.
این کارشناس اقتصادی گفت: درآمدهای نفتی ناپایدار بوده است و به طور کلی قابل اتکا نیست.
ایران در میزان صادرات نفت نقشی ندارد و عواملی همچون تقاضای جهانی، تصمیمات کشورهای عضو و غیرعضو اوپک و مسائل تحریمی علاوه بر میزان فروش، بر قیمت نفت نیز تأثیرگذار است.
مهرپور اضافه کرد: اصولاً درآمدهایی که خارج از اراده کشور باشد ناپایدار است و در برنامهریزیهای اقتصادی نمیتوان به آن اتکا داشت.
یکی از بازارهایی که بلافاصله پس از تجاوز روسیه به اوکراین دچار نوسانات صعودی مستمر شد، بازار نفت است.
کمتر از 24 ساعت پس از آغاز این بحران، قیمت نفت، رکوردهای بالای 100دلاری را ثبت کرد سایه جنگ در شرق اروپا میان روسیه و اوکراین همچنان بر سر بازار جهانی نفتخام سنگینی میکند.
واحد اطلاعات مجله اکونومیست در گزارش جدید چشمانداز جهانی خود بر اهمیت این جنگ برای بازار کامودیتیها و بهویژه طلای سیاه تاکید کرده است و میگوید که تا زمان ادامه پیدا کردن درگیریها در اوکراین که احتمالا تا پایان۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت، نمیتوان منتظر کاهش معنادار قیمتها بود.
به تعبیری دیگر، از نگاه آنان ادامه جنگ میان روسیه و اوکراین به مثابه گارانتی حفظ سطح قیمتی ۱۰۰ دلار بر بشکه یا بیشتر برای نفتخام خواهد بود.
از سوی دیگر، وضعیت مشابهی در بازار گاز، فلزات اساسی و کالاهای غذایی که روسیه از تامینکنندگان اصلی آنهاست به وجود آمده و این کامودیتیها نیز روندی مشابه نفتخام خواهند داشت.
از سوی دیگر، یک تحلیلگر ارشد سابق اوپک نیز میگوید بهدلیل ویژگی کشش قیمتی نفتخام، افزایش بهای این کامودیتی به معنای کاهش تقاضا برای آن نخواهد بود و شرایط به همین شکل باقی میماند.
پیشبینی نهادهای بینالمللی
برخی پیشبینیهای بنگاههای تحلیلی بینالمللی حاکی از آن است که قیمت نفت از این استعداد برخوردار است در صورت تحریم نفتی و گازی روسیه و البته تداوم بحران اوکراین، رشد 200 دلاری را نیز تجربه کند.
این گزاره، باعث افزایش قیمت سوخت و بنزین در کشورهای غربی شده و امریکا را با یکی از تورمهای بالا در تاریخ معاصرش روبهرو ساخته است.
در یک چنین شرایطی، نام ایران و ونزوئلا به عنوان دو کشور نفتی جهان که دچار تحریمهای نفتی هستند و حضور آنها در بازار انرژی میتواند بخش قابل توجهی از تبعات حذف نفت روسیه از بازار را جبران کند، بیشتر از هر زمان دیگری به گوش میرسد.
در مورد ایران، کشورهای 4+1 و امریکا تلاش میکنند از طریق مذاکرت هستهای زمینه حضورش در بازار نفت را فراهم سازند و در خصوص ونزوئلا نیز هیاتی از سوی ایالات متحده، برنامهریزی جهت پایان دادن به تحریمها را آغاز کرده است.
حضور فوری در بازار نفت برای ایران هم واجد ویژگیهای مطلوبی است، چرا که ایران از این طریق میتواند بخشی از مشکلات اقتصادی و ارزیاش را حلوفصل کند.
ایران بهطور سنتی و طی دهههای متمادی، بخش مهمی از واردات نفت اروپا را به عهده داشته است.
طی نیم قرن گذشته، قسمت مهمی از بازار اروپا در اختیار ایران بوده است.
بخشی از پالایشگاههای اروپایی اساسا با نفت ایران سازگاری دارند. در صورت احیای برجام، ایران بلافاصله میتواند صادرات حداقل 500هزار بشکهای فقط به اروپا داشته باشد.
اگر نرخ نفت صادراتی به اروپا را 100دلار در نظر بگیریم، ایران هر روز 50میلیون دلار و هر ماه 1.5میلیارد دلار نفت به اروپا میفروشد.
اما این روند فروش نفت در خصوص کشورهایی چون هند، کره جنوبی و... نیز وجود دارد و ایران میتواند بهطور متوسط سالانه بیش از 100میلیارد دلار درآمد نفتی داشته باشد.
باید توجه داشت که ظرفیت تولید نفت عربستان و امارات متحده عربی نیز محدود است و این کشورها قادر نیستند، حفرهای که در اثر تحریمهای روسیه ایجادشده را پوشش دهند.
وزیر نفت هم اعلام کرده بود که بازار جهانی نیازمند افزایش عرضه نفت ایران است و ما نیز آمادگی داریم در سریعترین زمان ممکن، مقدار عرضه خود به بازارهای جهانی را افزایش دهیم؛ موضوعی که کارشناس نیز بر آن صحه می گذارند و معتقدند که ایران پتانسیل های بالایی برای ورود به بازار جهانی دارد.
در مجموع به نظر می رسد که فرصت برای حضور ایران در بازار نفت بیش از همیشه باشد و با توجه به پتانسیل های ایران پیش بینی می شود که ایران بتواند در زمان کوتاه به جایگاه قبلی خود برسد.
«روزنامه تجارت - 11 تیر 1401»