توسعه روابط تجاری ایران و همگامی با فرایند جهانی شدن

 

 

 

 

 

 

در این نمایشگاه در متراژی به وسعت یک هزار و 500 متر مربع، شرکت های بزرگ کشورهای عضو اتحادیه حضور دارند و بیش از یک هزار متر مربع شرکت های ایرانی با پتانسیل همکاری با اعضا در اختیار گرفته اند.

 

اتحادیه اقتصادی اوراســیا (EAEU) یک اتحادیه اقتصادی میان دولتی شــامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است.

 

اعضای ناظر این اتحادیه ازبکستان، مولداوی و کوبا هستند. پیش نویس توافقنامه بین ایران و اوراسیا بر سر اخذ تعرفه های صادراتی ترجیحی در پنجم ژوئیه 2017 در ایروان امضا شــد.

 

در سال 2018 توافقنامه موقت (برای مدت سه سال) در خصوص مشارکت این کشور با اوراسیا منعقد شد و از نیمه دوم سال 2021 مذاکرات برای انعقاد یک توافق نامه تمام عیار بین ایران و اتحادیه اقتصائی اوراسیا در حال انجام است.

 

بنا بر برخی آمارها، تجارت بین اوراسیا و ایران در سال 2021 میلادی 73 درصد نسبت به سال 2020 افزایش یافت و از پنج میلیارد دلار گذشت.

 

گام بعدی پس از همگرایی منطقه ای، شکســتن دیوار مرزها و تشکیل بلوک های تجاری با کشورهای هدف است که زمینه ساز توسعه روابط تجاری و همگامی با فرایند جهانی شدن است و باز شدن اقتصاد کشورها نیز از مزایای آن در مرحله بعد خواهد بود.

 

موضوع منطقه گرایی برای ایران از آنجا اهمیت دارد که سال ها تحت شدیدترین نظام تحریمی آمریکا و غرب قرار گرفته است.

 

بنابراین با توجه نبود چشم انداز مثبت برای رفع آنها، ایران درصدد است با بهره گیری از ظرفیت پیوندهای منطقه ای و توسعه روابط با کشورهای همسایه، تحریم ها را خنثی کند.

 

اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) از جمله پیوندهای اقتصادی منطقه ای است که ایران در تلاش است به عضویت آن درآید.

 

اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک سازمان بین المللی برای ادغام اقتصاد منطقه ای است که شخصیت حقوقی بین المللی دارد.

 

هدف اصلی از ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا را باید تلاشی در مسیر تحقق پروژه همگرایی اوراسیا دانست که دستیابی به اهداف سیاسی را از مسیر اقتصاد دنبال می کند و به منظور نیل به این هدف، چهار سیاست «توسعه سازمانی، توسعه داخلی، توسعه از مسیر روابط دوجانبه و توسعه خارجی» را پیگیری می کند.

 

به عبارت دیگر، تعمیق و گسترش از طریق ساختار سازمانی، دولت های عضو و شرکای خارجی را در دستور کار قرار داده است.

 

اهداف عمده اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر اساس راهبرد تعیین شده عبارتند از:

 

1) تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک بین کشورهای عضو اتحادیه

 

2) حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه

 

3) برقرار تعرفه مشترک در میان کشورهای عضو

 

4) هماهنگ سازی تشــریفات گمرکی؛ جابه جایی آزاد کالا، سرمایه، نیروی کار و خدمات در مرزهای اوراسیا

 

5) برقراری سیاست مشترک در زمینه انرژی، صنعت، کشاورزی و وسایل نقلیه با توجه به شرایط کشورهای عضو اتحادیه و نیز شرایط ایران (به عنوان یکی از اقتصادهای پر قدرت منطقه خاورمیانه، داشتن منابع غنی معدنی و طبیعی و همچنین ذخایر فراوان نفت و گاز(، توسعه ارتباط ایران و کشورهای عضو به طور قطع موجب ارتقای تجارت منطقه ای و جهانی شده و کشورهای عضو می توانند بازارهای مناسبی در جذب صادرات ایران و تأمین نیازهای وارداتی ایران باشند.

 

 

 رشد 2 برابری مبادلات تجارت با اتحادیه اوراسیا با اجرای توافق ترجیحی

 

وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت که از سال 2019 با امضای توافق ترجیحی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو رشد 2 برابری داشته است.

 

عباس علی آبادی در آیین افتتاحیه دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا اظهار داشت: عرصه نمایشگاه زمینه تعامل ارزشمندی برای صاحبان بنگاه های اقتصادی به وجود می آورد تا شاهد رونق، توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی و اجرای پروژه های مشترک سرمایه گذاری باشیم.

 

وی افزود: از سال 2019 با امضای توافق همکاری تجارت ترجیحی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا تبادلات تجاری با این منطقه بیش از پیش گســترش یافت و شــاهد رشد 2 برابری تجارت با کشورهای عضو بودیم.

 

علی آبادی بیان داشت: با امضای توافق تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا در آینده نزدیک و دسترسی به بازار 180 میلیون نفری، منطقه شاهد همکاری های بیشتر تجاری با کشورهای عضو خواهیم بود.

 

وی خاطرنشان کرد: ایران با جمعیتی بیش از 85 میلیون نفر و در اختیار داشتن منابع کم نظیر انرژی، معادن، ظرفیت های فراوان صنایع مختلف، خدمات فنی و مهندسی با فناوری بالا و دانش بنیان، موقعیت ژئوپلتیکی در منطقه، دسترسی به شبکه های مواصلاتی ریلی، جاده ای و خطوط حمل و نقل بین المللی دریایی و دسترسی به شاهراه های فعال و لجستیک بین الملی، نقش کلیدی در منطقه دارد.

 

علی آبادی با بیان اینکه در دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا شاهد ارائه بخشی از توانمندی های شرکت های ایرانی در حوزه صنعت، معدن و کشاورزی هستیم، تصریح کرد: قوانین سرمایه گذاری در ایران، مشوق ها و معافیت های بسیاری را برای سرمایه گذاران به ویژه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در نظر گرفته است و شرکت های خارجی می توانند در بخش های مختلف صنعتی، معدنی، عمرانی پتروشــیمی، علمی و فناوری و نفتی ســرمایه گذاری یا به صورت مشترک با شرکت های ایرانی همکاری کنند.

 

وزیر صمت با بیان اینکه جایگاه بخش خصوصی در توسعه همکاری های کشورها بسیار مهم اســت، تاکید کرد: در این راستا فعالیت هر چه بیشتر اتاق های مشترک، ایجاد مراکز تجاری و مشارکت در نمایشگاه می تواند به ارتباط کشورها کمک شایانی کند.

 

وی تصریح کرد: پیگیری مذاکرات انجام شــده درباره ضرورت رفع مشکلات توسعه تجارت کشورها در منطقه اوراسیا از جمله لغو روادید تجاری، حل مشکلات حمل و نقلی، برقراری خطوط ارتباطی برای شرکت ها، رفع موانع مربوط به نقل و انتقالات مالی و بانکی به ویژه ایجاد ساز و کار تهاتر و استفاده از ارزهای ملی کشورها و تامین استاندارد های طرفین با جدیت بیشتری انجام شود.

 

علی آبادی گفت: انتظار می رود برگزاری این نمایشــگاه و حضور در میزگردها، زمینه معرفی توانمندی کشورها در زمینه های صنعتی، تجاری و اقتصادی و امکان تبادل نظر تجار و بازرگانان را فراهم کند.

 

 

توسعه موافقت نامه های اقتصادی و تجاری با کشورهای همسو، در دستور کار

 

همچنین در این آیین، «مهدی ضیغمی» رییس کل سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه راهبرد اصلی دولت سیزدهم توسعه موافقت نامه های دو و چندجانبه اقتصادی و تجاری با کشورهای همسو است، خاطرنشان کرد: امضای توافق تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از سال 1400 در دستور کار قرار دارد.

 

وی گفت: دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا در ایران فرصتی را فراهم می کند تا با آشنایی تجار و فعالان اقتصادی از ظرفیت های تجاری کشورهای عضو، سطح همکاری ها گسترش یابد.

 

ضیغمی تاکید کرد: با توجه به اینکه توســعه مناســبات تجاری نیازمند حل برخی مشکلات زیرساختی است، این نمایشگاه به پیشبرد اهداف کمک خواهد کرد.

 

 

محدودیت های تجارت ایران و اتحادیه اوراسیا رفع می شود

 

کریدور ارس به توسعه پیشتر سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در نخجوان از نهایی شدن مذاکرات موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراســیا خبر داد و گفت: در قالب توافقنامه جدید، به جز کالاهای حساس، هیچ محدودیتی در تجارت بین ایران و کشور های عضو اتحادیه اوراسیا وجود نخواهد داشت.

 

«عزیز منصوری» در نشستی با اعضای هیات نمایندگان اتاق تبریز اظهار کرد: کشورمان به مدت سه سال در قالب موافقتنامه تجارت ترجیحی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا فعالیت می کرد و امکان تجارت 862 قلم کالا با تعرفه ترجیحی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا وجود داشت، اما اکنون شاهد تحقق موافقتنامه تجارت آزاد خواهیم بود که در نوع خود اولین موافقتنامه تجاری آزاد ایران است که عملیاتی خواهد شد.

 

وی با بیان اینکه حجم تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا قبلا 2.5 میلیارد دلار بود، افزود: طی سه سال گذشته با اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی این میزان به پنج میلیارد دلار افزایش یافت و با ورود به موافقتنامه تجارت آزاد، شاهد افزایش چندین برابری حجم مبادلات خواهیم بود.

 

منصوری از عضویت رسمی ایران از ابتدای سال 2024 میلادی در گروه بریکس خبر داد و افزود: گروه بریکس، یک گروه تجاری نیست، بلکه ساختاری بین المللی برای هماهنگی های بیشتر در راستای پیشبرد اهداف اقتصادی قدرت های نوظهور اقتصادی جهان است.

 

سرکنسول جدید ایران در نخجوان بر لزوم توسعه زیرساخت های مبادلات ترانزیتی و حمل و نقل ریلی با کشورهای منطقه تاکید کرد و گفت: آذربایجان شرقی به لحاظ موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به مرز روسیه و هم مرزی با چندین کشور، می تواند جایگاه ویژه ای در این زمینه داشته باشد.

 

وی تصریح کرد: تلاش ما این است تا با فعال سازی کریدورها (راهگذرها) که مزیت رقابتی در کشور ما محسوب می شوند، شرایط را برای فعالان اقتصادی مهیاتر کنیم.

 

منصوری با اشاره به نقش پررنگ بخش خصوصی در روابط بین الملل و دوجانبه افزود: اهمیت بخش خصوصی در اقتصاد کشور بر هیچکس پوشیده نیست، به خصوص در زمان اعمال تحریم ها که بخش دولتی با محدودیت های بیشتری مواجه است، شاهد نقش آفرینی ویژه بخش خصوصی هستیم و ما به عنوان دستگاه اجرایی و دولتی در خدمت منافع ملی و بخش خصوصی هستیم تا بتوانیم با تسهیلگری، راه را برای حضور فعالان اقتصادی کشور در بازارهای جهانی باز کنیم.

 

 

کریدور ارس به توسعه شمالغرب کشور سرعت می دهد

 

نایب رئیس اتاق بازرگانی تبریز در این دیدار به اهمیت فعالسازی کریدور جدیدی که به موازات رود ارس در خاک ایران احداث خواهد شد اشاره کرد و گفت: فعالسازی این ظرفیت، یک وظیفه ملی است، چرا که با راه اندازی این کریدور شاهد رشد و توسعه شمال غرب کشور خواهیم بود.

 

«جمشید برزگر» با بیان اینکه بخش خصوصی آذربایجان شرقی حرف اول را در اقتصاد استان می زند، افزود: آذربایجان شرقی یکی از استان هایی است که در حوزه اشتغال زایی به خوبی عمل کرده است و با دارا بودن بخش خصوصی توانمند و توسعه یافته، قابلیت های زیادی دارد.

 

شریف زاده رئیس شورای راهبردی مرکز پژوهش های اتاق تبریز در این دیدار خواستار ارائه برنامه مدون در رابطه با افزایش مراودات تجاری بین ایران با سایر کشورها شد و افزود: برنامه های ما باید تبدیل به شاخص های قابل اندازه گیری شود.

 

وی با تاکید بر نقش دیپلماسی سیاسی در تضعیف یا توسعه دیپلماسی اقتصادی کشور گفت: هر اندازه تعامل کشورها با یکدیگر افزایش یابد، رشد و رونق اقتصادی آنها نیز افزایش خواهد یافت.

 

 

جایگاه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اقتصاد جهانی

 

در پایان ســال 2022 جمعیت کشورهای عضو اوراسیا نزدیک به 182 میلیون نفر است که سهم 2.4 درصدی از جمعیت 8 میلیاردی دنیا دارد.

 

روسیه با 144 میلیون نفر سهم 79 درصدی از جمعیت این اتحادیه را به خود اختصاص داده است.

 

روند نسبت جمعیتی این اتحادیه نسبت به جمعیت جهان از زمان مطرح شدن ایده شکل گیری (1994) تاکنون روند کاهشی داشته است.

 

در پایان ســال 2022 تولید کشورهای عضو اوراسیا نزدیک به 2564 میلیارد دلار است که سهم 2.5 درصدی از تولید 100 هزار میلیارد دلاری دنیا دارد.

 

روسیه با 2240 میلیارد دلار سهم 87 درصدی از تولید این اتحادیه را به خود اختصاص داده اســت.

 

روند نسبت تولید این اتحادیه نســبت به تولید جهان از زمان مطرح شدن ایده شــکل گیری (1994) تاکنون روند نوسانی و افزایشی داشته است.

 

در پایان سال 2021 صادرات کشورهای عضو اوراسیا نزدیک به 673 میلیارد دلار است که سهم 2.4 درصدی از صادرات 28 هزار میلیارد دلاری دنیا دارد. روسیه با 550 میلیارد دلار سهم 82 درصدی از صادرات این اتحادیه را به خود اختصاص داده است.

 

روند نسبت صادرات این اتحادیه نسبت به صادرات جهان از زمان مطرح شدن ایده شکل گیری (1994) تاکنون روند نوسانی و بدون تغییر داشته است.

 

در پایان ســال 2021 واردات کشورهای عضو اوراسیا نزدیک به 484 میلیارد دلار است که ســهم 1.8 درصدی از واردات 27 هزار میلیارد دلاری دنیا دارد.

 

روسیه با 380 میلیارد دلار سهم 78 درصدی از واردات این اتحادیه را به خود اختصاص داده است.

 

روند نسبت واردات این اتحادیه نسبت به واردات جهان از زمان مطرح شدن ایده شکل گیری (1994) تاکنون روند نوسانی و بدون تغییر داشته است.

 

با توجه به رهبری روســیه در اتحادیه اوراسیا و موقعیت مهم این کشــور در آن، در چارچوب همکاری های اقتصادی، سیاسی و  نظامی که ویژگی های آن بین دو کشور آشکارتر شده است، به ایران کمک می کند تا این مزیت مهم اقتصادی را در این برهه حساس به دست آورد.

 

حمایت روسیه از امضای توافقنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه نیز در راستای تمایل روسیه و ایران برای تقویت روابط تجاری و تلاش آنها برای رسیدن به سقف 40 میلیارد دلار است.

 

انتظار می رود تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به ایران این امکان را بدهد که انزوای تحمیل شده توسط تحریم های اقتصادی آمریکا را از طریق روابط اقتصادی رو به رشد با اعضای اتحادیه تحت توافقنامه های اقتصادی و فناوری که همکاری را تحمیل می کند، بشکند.

 

در چارچوب سیاســت های پولی و مالی کشورهای اتحادیه و همچنین درخصوص تسهیلات منطقه آزاد و معافیت گمرکی در بین اعضای آن که بر تلاش ایران برای انعقاد قراردادهای بلند مدت با متحدان اقتصادی خود به ویژه چین می افزاید، همچنین در صورتی که مذاکرات برای احیای توافق هسته ای ادامه یابد و تصمیمی برای پایان دادن به این مذاکرات و اعلام شکست توافق گرفته نشود، احتمالا موقعیت مذاکره آن با غرب را تقویت خواهد کرد.

 

 

«روزنامه اقتصادی امروز - 14 آذر 1402»