ابوالفضل شادمان
مناطق آزاد تجاری نقش مهم و کلیدی در جذب سرمایه گذاران خارجی داشته و در توسعه اقتصادی کشور بسیار موثر هستند.
در کشورهای مختلف دنیا شاهد این هستیم که بسترســازی برای رشد و توسعه مناطق آزاد تجاری روزافزون بوده و تعداد بسیاری از مناطق آزاد تجاری در کشورهای مختلف دنیا ایجاد شده و به بهره برداری رسیده اند.
ارتقاء صادرات، افزایش بهره وری های ناشی از سرمایه گذاری های خارجی و بسترسازی برای اشتغال از دیگر دستاوردهای راه اندازی مناطق آزاد تجاری است.
یکی از اهداف مهم مناطق آزاد بحث جذب سرمایه گذار است که معمولا به صورت مشخص تر یکی از شاخص هایی که برای این موضوع مطرح می کنند جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی با نام اف دی آی است که به عنوان یکی از شاخص های عملکردی در اقتصاد کشورهای مختلف و همین طور عملکرد مناطق آزاد بررسی می شود، برای رسیدن به این هدف در واقع الزاماتی وجود دارد و کشورهای مختلف سعی کردند که اول این الزامات تأمین شود و بعد آن نتیجه مطلوب را از مناطق آزادشان بگیرند یکی از این الزامات بحث روابط سیاسی در سطوح مختلف و مخصوصا در سطوح بین المللی است.
قطعا یکی از الزامات بحث روابط سیاسی است چه با کشورهای همسایه کشورهایی که با آنها ً مناطق آزاد داریم چه با کشورهایی که به صورت راهبردی با آنها ارتباط داریم چه در آمریکای لاتین و سایر کشورها؛ اینها می تواند به ما در داشتن مناطق آزاد موفق کمک کند به ویژه در جذب سرمایه گذاری خارجی توجه به روابط سیاسی یکی دیگر از الزاماتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی، نقطه شروعی برای آزادسازی تجاری بوده و نتایج مثبتی بر اقتصاد برخی از کشورهای در حال توسعه داشته است.
با این حال به نظر می رسد ایجاد مناطق آزاد جدید باید با تحلیل هزینه و فایده ملی و منطقه ای صورت گیرد.
در غیر این صورت نمی تواند در اهداف غایی موفق عمل کند و آثار نامطلوبی بر مناطق همجوار و منافع اقتصادی کلان خواهد گذاشت.
از سویی ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی در ایران می تواند در جذب سرمایه گذاری خارجی و شکل گیری تولید صادراتی نقش موثری ایفا کند، چرا که این مناطق از ویژگی هایی از قبیل معافیت های گمرکی و مالیاتی و سایر امتیازات قانونی برخوردار هستند.
تصویب و ایجاد مناطق آزاد را شاید بتوان گام نخست در مسیر تحقق اهداف یادشده دانست اما باید نسبت به ایجاد زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری نیز در مناطق آزاد تجاری اهتمام جدی صورت گیرد و با ارائه مشوق های لازم مسیر نیل به اهداف مشخص شده برای هر کدام از مناطق آزاد تجاری مصوب هموار شود.
زمینه های برقراری ارتباطات بین المللی برای شرکت ها و بنگاه های اقتصادی فعال در مناطق آزاد به خوبی مهیا است و این شرکت ها می توانند با سهولت بیشتری به فناوری ها و نوآوری های روز دنیا دسترسی داشته باشند.
همچنین الگوبرداری از فعالان اقتصادی موفق در عرصه بین المللی در مناطق آزاد با سهولت بیشتری رقم می خورد و دانش نیز می تواند با سهولت بیشتری از طریق زمینه های موجود در مناطق آزاد تجاری به مرزهای کشور انتقال یابد.
در کنار همه نکات یادشده، توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیک مناطق آزاد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چرا که موقعیت جغرافیایی در بخش های مختلف فعالیت مناطق آزاد از جمله هزینه های حمل و نقل، هزینه های مرتبط با نیروی انسانی، شرایط بازاریابی و ... نقش آفرین است.
البته با وجود اقدامات صورت گرفته در مسیر رشد و توسعه مناطق آزاد، برخی نقاط ضعف در زیرساخت ها و نقص در تعریف جایگاه های مشخص برای مناطق آزاد در اسناد بالادستی و برنامه های توسعه کلان کشور باعث شده است که مناطق آزاد در کشور با جایگاه واقعی خود در کشور فاصله داشته باشند.
ضروری است که حمایت های لازم در سطوح کلان کشور از مناطق آزاد صورت گیرد تا شاهد رشد و بالندگی هرچه بیشتر این بسترهای مناسبت برای رشد و توسعه اقتصادی کشور باشیم.
«روزنامه اقتصادی امروز - 21 آذر 1402»
[/sect id=[file]] |