در تیر ماه سال ۴۰۳ ۱، اولین حضور هیات بلند پایه ایران در گروه بریکس رقم خورد.
عضویــت ایــران در ایــن گــروه، بســیاری از تحلیلگــران را نســبت بــه آینــده اقتصادی کشــور امیــدوار کــرده اســت.
ایــن گــروه از تحلیلگران معتقدند که بریکس می تواند یــک ســکوی پــرش بــرای اقتصاد کشــور و راهــی بــرای رهایــی از وابســتگی بــه غــرب باشد.
از سوی دیگر، گروهی از تحلیلگران عضویــت در بریکــس را بــدون روابــط موثر بــا کشــورهای غربــی و رفــع تحریم هــا موثر نمی داننــد و معتقدنــد کــه در مــورد فواید عضویت ایران در این گروه بیش از اندازه بزرگنمایی شده است.
بــا ایــن حــال، ایــن موضــوع در یکســال گذشته بحث بسیار مهمی در کشور بوده است.
همچنین گروه بریکس همواره یکی از مــوارد بحــث برانگیــز در مجامع جهانی اقتصادی نیز بوده است.
با توجه با اینکه دو اقتصاد بزرگ و آینده دار همانند چین و هند جزو اعضای اصلی بریکس هستند، قطعــا ایــن گــروه عــلاوه بــر مــوارد محلــی، یــک اهمیــت بــزرگ جهانــی دارد کــه نگاه تلحیلگران را به آن معطوف می کند.
مقایسه قدرت خرید
در ابتــدای تشــکیل بریکــس، تولیــد ناخالص داخلی کشــورهای عضو بریکس )بــر اســاس برابــری قدرت خرید) ســهمی کمتــر از 22 درصــد از کل تولیــد ناخالــص داخلی دنیا را داشــت.
در حالی که ســهم گــروه G7 در ســال 2001 حــدود 43 درصــد بود. در ســال 2022، ســهم گروه بریکس به بیش از 34 درصد رسید و سهم گروه G7 به 30 درصد کاهش پیدا کرد.
همچنین پیش بینی می شــود سهم گروه بریکس در سال 2024 تقریبا به 35 درصد برســد و ســهم گــروه G7 بــه زیــر 30 درصــد ســقوط کند.
یکی از دلایل اصلی ســبقت بریکــس از G7 را می تــوان جــذب اعضــای جدیــد و همچنیــن رشــد اقتصادی بالای کشوری مانند چین دانست.
بــا ایــن حــال می تــوان نقــدی را بــه ایــن داده ها وارد کرد؛ چرا که در این شاخص، مــواردی ماننــد یارانه هــای دولتــی در کشورهای در حال توسعه که قدرت خرید بالاتــری را بــرای شــهروندان بــه ارمغــان می آورد نیز محاسبه می شود.
برخــی از تحلیلگــران نیــز ایــن محاســبات را قابــل قبــول نمی داننــد و معتقدنــد یارانه هــای دولتــی در قالــب انــرژی و ارز ارزان، باعث می شود تا تصویری غیرواقعی از شــرایط اقتصــادی کشــور ایجــاد شــود و تولیــد ناخالــص داخلــی نتوانــد وضعیــت واقعی تولید کشور را منعکس کند
سهم از اقتصاد دنیا
در صورتــی کــه برابــری قــدرت خریــد را کنــار گذاشــته و بــه ســراغ اعــداد اســمی برویــم، بــه نتایــج متفاوتــی می رســیم. طبــق داده هــای بانــک جهانــی، ســهم تولیــد ناخالــص داخلــی گــروه بریکــس از کل جهــان (تنهــا اعضــای اصلــی) در ســال 2001 که ایده شــکل گیری آن وجود داشــت، تنهــا 8.4 درصــد بــوده اســت.
عــدد در ســال 2006 کــه ایــن گــروه بنیان گــذاری شــد، 11 درصــد و در ســال 2009 که نخستین اجلاس را برگزار کرد 15 درصد بوده اســت.
همچنین ســهم گروه بریکس از تولید ناخالص داخلی دنیا در سال 2023 به 2405 درصد رسیده است.
در نقطــه مقابــل، ســهم گــروه G7 از کل تولیــد ناخالــص دنیــا در ســال 2001 برابر با 64.9 درصد بوده اســت که در ســال 2023 ایــن عــدد به 44.3 درصد رســیده اســت.
دلیــل کاهــش ایــن ســهم نیــز رشــد قابــل توجــه کشــورهای در حــال توســعه ماننــد چین و ســایر کشــورهای شــرق آســیا بوده است.
بنابراین بر اســاس اعداد اســمی و تعدیل نشده، در حال حاضر گروه G7 همچنان 44 درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا را در اختیار دارد.
از ســوی دیگر رشــد قابل توجه بریکس و داشتن سهم 24 درصدی نیز بر اهمیت این گروه می افزاید.
بــا ایــن حــال، چیــن تا کنون تک ســتاره بزرگ بریکس بوده است.
در صورتی که چیــن را از ایــن گــروه حذف کنیم، ســهم بریکس از تولید ناخالص داخلی دنیا به7 درصد سقوط می کند.
ایالات متحده نیز نقش بزرگی در گروه G7 دارد.
حذف ایــالات متحده ســهم این گــروه از تولید ناخالــص داخلــی دنیــا را بــه 18 درصــد می رســاند کــه همچنان اختلاف بالایی با بریکس دارد.
بررســی سرعت رشد اقتصادی
کنــد شــدن ســرعت رشــد گــروه G7 و کاهش سهم آن در دنیا دلایل مختلفی دارد اما کاملا طبیعی است.
افزایش نرخ رشــد اقتصــادی در کشــورهای توســعه یافتــه، ســخت تر از کشــورهای در حــال توســعه اســت.
کشورهای توســعه یافته نیــز زمانــی رشــدهای ســریعی را تجربــه کرده انــد و اکنــون افزایــش ارزش افزوده موجــود در اقتصــاد نســبت به گذشــته، نیاز به نوآوری و تکنولوژی بالاتری دارد.
در نقطــه مقابــل، کشــورهای در حــال توســعه بــا توجــه بــه ظرفیت های خالی و اســتفاده نشــده موجــود می تواننــد با انجام اصلاحات اقتصادی، برای مدتی رشــدهای بســیار سریعی را تجربه کنند.
امری که برای کشــورهای توســعه یافته ســخت تر اســت.
در واقع هدف از بیان این مسئله این است که رشد اقتصادی سریع این کشورها نشانه ای برای افول کشــورهای توســعه یافته نیســت.
حــال بایــد کشــورهای در حــال توســعه توجه کننــد تــا پــس از گــذار از دوران توســعه، رشــد خود را پایدار نگاه دارند.
آینده بریکس
در آینــده نــه چنــدان دور ، بریکــس پتانســیل های بســیار بالایــی در جهــت رقابــت بــا ســایر کشــورهای دنیــا دارد.
افزایــش تعــداد اعضــای ایــن گــروه از یــک ســو و وجــود ســتاره ای مانند هند، می توانــد آینــده درخشــانی را بــرای بریکس رقم بزند.
هند کشوری است که تا کنون از فرایند کلی توسعه عقب مانده است.
با این حال، پتانسیل های بسیار زیــادی ماننــد نیــروی کار ارزان، منابــع فــراوان بــرای تکنولوژی هــای جدیــد علــی الخصــوص در حــوزه انرژی هــای تجدیدپذیر و موقعیت خوب سیاســی، می توانــد ایــن کشــور را در رونــد رشــد انفجاری قرار دهد.
همچنیــن پتانســیل های خاموشــی ماننــد مشــارکت زنــان در بــازار کار ایــن کشــور وجــود دارد کــه بــا افزایــش آن و با توجه به تعداد بالای نیروی کار موجود در جامعــه می توانــد بیــش از پیــش بــه رشــد اقتصادی هند کمک کند.
در حالــی کــه کشــورهای توســعه یافته در گــروه G7 بــه دلایــل مختلــف با رشــد اقتصــادی پاییــن دســت و پنجــه نــرم می کنند، صندوق بین المللی پول رشد قابل توجهی را برای کشورهای بریکس پیش بینــی می کنــد.
طبــق گــزارش این مرکز در ماه آپریل، پیش بینی می شــود چین و هند به عنوان ســتاره های گروه بریکــس، رشــد اقتصــادی به ترتیب 6.4 درصدی و 8.6 درصدی را در سال 2024 به ثبت برسانند.
البته نگرانی هایی نیز در مورد آینده این گــروه وجــود دارد.
علی رغم این که چین تاکنون موتور محرکه اقتصادی بریکس بــوده اســت، بــا ایــن حــال نگرانی هــا در مــورد آینــده اقتصــادی ایــن کشــور و شکســت طرح هــای مختلــف دولتــی، باعث شده تا برخی از تحلیلگران چین را پاشنه آشیل آینده اقتصادی بریکس بداننــد.
ســهم بــالای چیــن از اقتصــاد دنیــا و ایــن گــروه و طرح های اقتصادی ایــن کشــور کــه برخــی از اقتصاددانــان انجــام آن را در بلنــد مدت نتیجه بخش نمی دانند، باعث شده تا در مورد آینده اقتصــادی ایــن کشــور ابهاماتــی وجــود داشــته باشــد و باعث نگرانی شود.
آینــده ایران در بریکس
عضویــت در گروه هــای مختلــف بــرای کشــورهای در حــال توســعه ماننــد ایــران، یــک مزیــت محســوب می شــود.
علــی الخصــوص اینکه آن گــروه همانند بریکــس ســهم قابل توجهــی در اقتصاد جهانی داشــته و ســتاره های اقتصادی بزرگــی ماننــد چیــن و هنــد در آن حضور داشــته باشــند.
به طور قطع چه از نظر تجاری و چه سایر جنبه های اقتصادی و سیاسی عضویت در این گروه می تواند برای آینده ایران مفید باشــد.
بــا ایــن حــال، نبایــد اصــل اقتصــادی تجــارت بــا همــه در این ماجــرا فراموش شود.
در واقع بازی اقتصادی و سیاسی در بین طرفین غربی و شرقی، راهی است کــه ایــران می توانــد بــا توســل بــه آن، بــه بهترین نحو از پتانسیل های اقتصادی خود استفاده کند.
همانند کاری که در حــال حاضــر کشــورهای هنــد اندونزی و یــا ســنگاپور انجــام می دهنــد.
بــازی اقتصادی این کشــورها علی رغم شــرقی بودنشان، توانسته سرمایه گذاری های خوبــی را از کشــورهای غربــی و شــرقی جــذب کنــد و حتــی ایــن مناطــق را بــه محلــی بــرای رقابــت اقتصــادی غــرب و شرق تبدیل کند.
در حقیقــت، نــگاه ایــران نبایــد تنهــا بــه غــرب یــا شــرق معطوف باشــد بلکه این بــازی صحیــح اقتصــادی و سیاســی بــا طرفین است که می تواند نتیجه مثبتی را برای اقتصاد کشــور به ارمغان بیاورد.ش
«روزنامه اقتصادی ثروت - 31 تیر 1403»