با عنایت به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی سال۱۴۰۱ را بنام «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» مزین فرمودند، در این میان واکاوی نقش مناطق آزاد در عمل به شعار سال و تحقق تولید و اقتصاد دانش بنیان در راستای اشتغال آفرینی بسیار حائز اهمیت می باشد.
راهبرد اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری، یکی از مهم ترین اسناد جهت توسعه اقتصادی کشور در شرایط تحریمی است.
طی بندهای مختلفی در این سیاست، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان و اجرای نقشه جامع علمی کشور و دستیابی به رتبه برتر در اقتصاد در منطقه از لحاظ نوآوری و افزایش سهم تولید و صادرات خدمات دانش بنیان لحاظ شده است.
همچنین بر محور قرار دادن رشد بهره وری در اقتصاد با تقویت تولید و نیروی کار و ایجاد بستر رقابت تاکید شده است.
جذب واحدهای نوپا و تولیدی فناور در مناطق آزاد مناطق آزاد بر اساس قانون، دارای مزایا و معافیت های بسیار خوبی برای ایجاد و توسعه کسب و کارها می باشند؛ ضمن اینکه در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی حمایت های سخت افزاری و نرم افزاری مناسبی از شرکت های دانش بنیان و شتابدهنده ها دارند.
این مناطق می توانند بستر بسیار مطلوبی برای فعالیت های دانش بنیان ایجاد کنند.
طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که بر اساس «تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات» شکل گرفته و سطح بالایی از سرمایه گذاری در آن به «ابداع« و »نوآوری» اختصاص می یابد و فناوری های کسب شده با شدت بالایی به کار گرفته می شوند و نیروی کار از تحصیلات عالی برخوردار است.
اما به صورت کلی اقتصاد دانش بنیان یعنی استفاده از دانش در تولید کالا و خدمات به منظور ایجاد ارزش افزوده.
تحقق اقتصاد دانش بنیان علاوه بر حمایت های دولت از بخش خصوصی که اکثرا نوپا و از نظر مالی کم توان و شکننده نیز هستند، نیازمند فرهنگ سازی مابین عموم مردم می باشد.
زیرساخت های فیزیکی، تراکم جمعیتی، سطح علمی و تولید ناخالص ملی از دیگر شاخص های مورد نیاز جهت رشد و توسعه اقتصاد دانش بنیان هستند.
اقتصاد دانش بنیان علاوه بر ایجاد ارزش افزوده در تولید، می تواند بدون افزایش حجم در صادرات نسبت به افزایش ارزش صادرات و ارزآوری کمک کند و آرزوی دیرینه کشور درخصوص جلوگیری از خام فروشی را محقق نماید.
از طرفی کالای مبتنی بر فناوری در بازارهای صادراتی دارای پایداری بوده و قابلیت برندسازی خود کالا و مبدأ تولید کالا را نیز دارد.
مناطق آزاد براساس قانون، مزایا و معافیت هایی که در سرزمین اصلی به شرکت های دانش بنیان اعطا می شود، بلکه فراتر از آن را ارائه می کند؛ اما با ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری و تشکیل ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در دولت، نقش حمایتی مناطق آزاد جدی تر شد.
در بخش زیرساخت های سخت افزاری می توان به واگذاری زمین، سوله، ساختمان های آماده و دفاتر اشاره کرد و در بخش نرم افزاری به تدوین آیین نامه ها و دستورالعمل های حمایتی، مشوق ها، حمایت های مالی و ایجاد صندوق پژوهش و فناوری اشاره نمود.
روند رو به رشد آمار سالانه جذب این شرکت ها در مناطق گویای موفقیت و حرکت روبه جلوی مناطق در این زمینه است. صنایع دانش بنیان راهکار اصلی جایگزینی واردات هستند.
بسیاری از مایحتاج مورد نیاز کشور با همت صنایع دانش بنیان قابل تامین می باشد.
البته این بدین معنا نیست که مبادلات تجاری قطع شود، بلکه منظور مثبت شدن تراز تجاری و ایجاد اشتغال در حوزه هایی که توانایی آن در داخل وجود دارد، می باشد.
در صورت نهادینه شدن دانش در تولید و صادرات کشور به دلیل ارزش افزوده ای که ایجاد می کند، قطعا وابستگی به نفت کمتر خواهد شد.
مناطق آزاد چند نکته مثبت و خوب برای تحقق اقتصاد دانش بنیان دارند:
- یکی از مهم ترین اینها، سادگی صادرات محصول از مناطق آزاد است.
- دومین مسئله شاید بتوان به نبود قوانین دست و پاگیر داخلی در مناطق آزاد اشاره کرد، از جمله ثبت و فعالیت شرکت، مباحث مالیاتی و... در مناطق آزاد آسان تر صورت می گیرد.
بنا بر این همه اینها باعث می شود که شرکت های دانش بنیان تمایل داشته باشند که به مناطق آزاد مراجعه کنند.
اما از طرف دیگر محدودیت هایی هم در مناطق آزاد برای این نوع شرکت ها داریم؛ مهم ترین محدودیت، نیروی کارآزموده و علمی جهت به کارگیری در این شرکت ها است.
لذا وجود دانشگاها می تواند حلقه اتصال نیروی کارآزموده و تربیت آن را تسهیل کند.
از طرف دیگر شرکت های دانش بنیان می توانند باعث شکوفایی مناطق آزاد شوند.
«روزنامه اقتصاد پویا - 27 فروردین 1401»
[/sect id=[file]] |