استفاده ناگزیر از ظرفیت بازار کشورهای همسایه

معاون سازمان توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت می گوید ایران ضمن استقبال از لغو یا کاهش تحریم ها، برنامه های صادراتی خود را بر اساس وضع موجود و شرایط فعلی تدوین می کند.

فرهاد نوری ، اظهار کرد: در این تردیدی وجود ندارد که تحریم های آمریکا یک ناعدالتی بین المللی است که بر اقتصاد و مردم ایران تحمیل شده و ما قطعا از به وجود آمدن شرایطی که در آن تحریم ها لغو شوند یا کاهش یابند استقبال می کنیم و مقامات بلندپایه ایران نیز بارها بر این موضوع تاکید کرده اند.

وی با بیان اینکه برنامه های اقتصادی کشور را باید بر اساس واقعیت ها دنبال کرد، توضیح داد: حتی در صورتی که مذاکرات از سر گرفته شده و در کوتاه مدت به یک نتیجه و جمع بندی نهایی برسد، باز هم زمان خواهد برد تا در عرصه عمل نتایج کاهش فشارها خود را نشان دهد.

یعنی حتی اگر طرف مقابل تعهد بدهد که به کاهش تحریم ها اقدام می کند، اینکه در شش ماهه دوم امسال نتایج این موضوع سریعا خود را در صادرات کشور نشان دهد قدری دور از انتظار است.

معاون سازمان توسعه تجارت با تاکید بر این که این سازمان برنامه سال جاری خود برای افزایش صادرات را بر اساس تداوم وضع موجود طراحی کرده، گفت: ما سال گذشته با مشکل شیوع کرونا مواجه بودیم و این ویروس در کنار ایران، تجارت بسیاری از دیگر کشورها را نیز کاهش داد.

محدودیت های تردد در مرزها و هیات های تجاری سال گذشته میزان صادرات ایران را پایین آورد که خوشبختانه با بهبود نسبی شرایط، بخشی از این آمار در حال جبران شدن است و ما به آمارهای قبل برمی گردیم.

نوری ادامه داد: در کنار بازگشت به آمارهای پیش از کرونا، سازمان توسعه تجارت برنامه ریزی کرده که در شش ماهه دوم امسال، میزان صادرات ایران پنج میلیارد دلار دیگر نیز افزایش پیدا کند و این عدد خود را در آمار نهایی نشان دهد.

برای این موضوع برنامه ریزی دقیق بر اساس کشور به کشور، پروژه به پروژه و کالا به کالا صورت گرفته و امیدواریم که اجرای این هدف گذاری در سال جاری ممکن شود.

وی درباره افق طولانی مدت صادرات ایران نیز بیان کرد: برآورد ما این است که در صورت استفاده از امکانات و ظرفیت ها، فعال کردن بازار کشورهای همسایه و منطقه و انجام حمایت های لازم تا افق 1404، امکان رسیدن آمار صادرات غیرنفتی سالانه ایران به عدد 70 میلیارد دلار وجود دارد و سازمان توسعه تجارت در این مسیر حرکت می کند.

سهم منفی ایران از بازار کشورهای همسایه

اما علی چاغروند، مدیر طرح و برنامه اتاق بازرگانی ایران در این زمینه گفت: بخش اصلی بازار هدفی که مدنظر مسئولان برای افزایش تجارت است، بازار کشورهای همسایه است.

این در حالی است که سهم ایران از بازار حدود 1160 میلیارد دلاری همسایگان با وجود پتانسیل ها و مزیت هایی همچون قرابت های فرهنگی، نزدیکی بازار، سهولت حمل و نقل و...حدود 2.5 درصد است و تراز تجاری ایران با بسیاری از کشورهای همسایه همچنان منفی است.

او ادامه داد: پنج بازار نخست صادراتی ایران، کشورهای چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه و افغانستان هستند که سهم این پنج بازار از کل صادرات کشور به بیش از 70 درصد می رسد.

از این 5 کشور، 4 کشور با ایران همسایه هستند و بخش زیادی از هدفگذاری صادراتی متمرکز بر این کشورهاست.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: بررسی آمار تجارت خارجی در 4 ماهه نخست سال جاری نشان می دهد سه همسایه ایران شامل عراق، امارات و ترکیه در مجموع سهم بیش از 37 درصدی از تجارت خارجی ایران را دارا هستند.

مجموع تجارت با این سه کشور که به ترتیب در رتبه های دوم، سوم و چهارم، مهم ترین بازارهای صادراتی ایران قرار دارند، حدود 7 درصد بیشتر از تجارت ایران با چین به عنوان اولین شریک تجاری است.

از بین این سه کشور همسایه، دو کشور امارات و ترکیه در رتبه اول و سوم مبادی وارداتی کشور نیز قرار دارند و مجموع واردات ایران از این دو کشور همسایه، 42.5 درصد از ارزش واردات کل کشور را شامل می شود.

تحلیل این آمارها نشان می دهد به غیر از عراق که تراز تجاری، با این کشور مثبت است، امارات متحده عربی و ترکیه، در رتبه اول و دوم شرکای تجاری با بیشترین تراز تجاری منفی در چهار ماهه 1400 قرار دارند.