مبادلات در بازارچه ها

با این حال برخی رســانه ها برحسب مشاهدات خام و شمارش های سرانگشــتی و نیز حدسیات فعالان این عرصه، آمار متفاوتی، در سراســر مرزهای کشور اعلام کرده اند که شامل کولبرها، سوخت برها وملوانان فعال در تجارت ته لنجی ها می شود.

محدوده سنی کولبران بازه ای گسترده است و از 13 تا 60 سال را دربرمی گیرد.

هرچند اکثریت مطلق کولبران را مردان تشکیل می دهند اما زنان هم بخشی بسیار اندک از این مجموعه هستند.

به لحاظ پراکندگی جغرافیایی، منطقه غرب کشور شامل کردستان، کرمانشاه و ه لحاظ پراکندگی جغرافیایی، منطقه غرب کشور شامل کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی، محل اصلی فعالیت کولبران است .

البته در شرق (سیستان و بلوچستان)، «سوخت بران» و در جنوب (هرمزگان)، «ته لنجی ها» کاری کمابیش مشابه کولبران انجام می دهند.

ما دو نوع کولبری شامل کولبری رسمی و کولبری غیررسمی داریم، اما نکته قابل توجه بحث کولبری مرزنشینان یعنی کولبری توسط مردم سایر استان ها و کولبری زنان در طی سالهای اخیر بوده که به عنوان یک پدیده اجتماعی در طی سال های اخیر در حال افزایش است.

لازمه بحث تجارت فرامرزی دو شاخصه اصلی یعنی دانش و سرمایه است که نبود دانش و سرمایه حتی در شرکت های بزرگ نیز با مشکل مواجه خواهد شد؛ بنابراین ما بسیار تأکید داریم که در قوانین برای توسعه مناطق مرزی حتما امتیازاتی از جنس تجارت در نظر گرفته شود.

امروزه یکی از علت های کولبری عدم توسعه یافتگی مناطق مرزی است که چون اشتغال دیگری برای افراد ساکن در آن مناطق وجود ندارد حدود 60 الی 90 هزار نفر در مناطق مرزی دارای شغل کولبری هستند.

و این از جمله مواردی است که به آن توجه نشده و برنامه توسعه برای آنها مشخص نیست.

لذا یکی از موارد، حل موضوع کولبری و موضوعات مشابه، وجود یک الگو و برنامه مشخص برای این مناطق می باشد.

چالش هایی ازجمله ورود کالا بدون توجه به ضوابط بهداشتی و امنیتی، ورود کالا بدون توجه به ممنوعیت ها و محدودیت ها، افزایش تقاضای ارز و تبادل آن خارج از ضوابط بانک مرکزی، وابستگی مستقیم وغیرمستقیم اقتصاد این مناطق به این فرایندها، تبعات اقتصادی و امنیتی مقابله با کولبری، عدم توسعه و عدم ایجاد اشتغال جایگزین برای این مناطق از جمله چالش های توسعه مناطق مرزی است؛ لذا در توسعه ملی و منطقه ای برای مناطق مرزی باید یک تصمیم کلان گرفته شود.

مواردی همچون نحوه فرایند اجرای مبادلات در بازارچه ها، مشابه گمرکات رسمی، شکل گیری کارگزارانی واسط میان کولبران برای دریافت سود، عدم شناسایی دقیق مرزنشینان در شعاع 20 کیلومتری از جمله آسیب های موجود در مورد مناطق مرزی و معیشت مرزنشینان است.

مواردی مثل رسمی کردن تجارت از طریق بازارچه های مرزی در نواحی روستایی، افزایش مشارکت روستاییان در فعالیت بازارچه ها از طریق آموزش روش های نوین تجارت و آشنایی با مقررات صادرات و واردات، اختصاص درآمدهای بازارچه های مرزی اســتان در راستای اشتغال زایی در منطقه و بهبود کیفیت محیطی خود بازارچه های مرزی، سرمایه گذاری بخش خصوصی در منطقه در قالب تأسیس واحدهای تولیدی، اولویت در بهره مندی اشخاص حقیقی و حقوقی بومی از امکانات مبادلات بازارچه مرزی به منظور بهترشدن وضعیت اقتصادی مناطق موصوف، مطالعه و پژوهش در خصوص کارایی واقعی بازارچه ها به صورت مستقل توسط دستگاه های نظارتی و مرکز پژوهش های مجلس از جمله پیشنهادها برای بهبود وضعیت بازارچه های مرزی و در نتیجه ایجاد اشتغال پایدار در میان مرزنشینان است.

در قانون بودجه سال 1402 کل کشور به علت نیازی که در وجود مشکلات در زیرساخت های بازارچه های مرزی مشاهده گردید یک ردیف اعتباری ذیل جدول (9) قانون بودجه تحت عنوان ایجاد و تکمیل زیرساخت های لازم برای بازارچه های مرزی« با اعتبار 600 میلیارد ریال ایجاد گردید و مقرر گردید که در اولین گام به کمک تقویت زیرساخت های بازارچه های فعال بیاید و در این راستا امور بخشی مربوط در سازمان این نیازها را از دفتر ذیربط در وزارت کشور و سازمان های تابعه در استان های مرزی احصاء نمود تا در قالب مبادله موافقت نامه با وزارت کشور اجرایی گردد مسکّنی و برنامه ای کوتاه مدت، بدون شک بازگشایی بازارچه های مرزی می تواند به عنوان در مناطق مرزی کردستان اشتغال ایجاد کند اما این اشتغال با توجه به اینکه موقت است، باید به سمت پایداری سوق داده شود و از نیروی کار توانمند در این مناطق هدفمندتر استفاده شود.

کارشناسان می توانند برنامه های مدون و موفقی را برای پایدار کردن فعالیت بازارچه های مرزی کردستان مدون کنند تا هم از رنج کولبران بکاهند و مسیر را برای توسعه اقتصادی این منطقه فراهم سازند.

شناخت پتانسیل های هر منطقه، یافتن راهکاری عملی برای ایجاد اشتغال پایدار و آسان تر از کولبری، می تواند زمینه ساز توسعه پایدار در این منطقه و علاوه بر راهکاری هم برای مقابله با پدیده شوم قاچاق باشد.

«روزنامه اقتصادی امروز - 21 آبان 1402»