مجید سلیمی بروجنی تحلیلگر‌اقتصادی
تجربــه یک ســال گذشــته در دنیــا نشــان داده کــه تحریم هــای اقتصادی، راه حلی مسالمت آمیز، بی صــدا و کشــنده بــوده کــه هیــچ کشور مدرنی نمی تواند در مقابل آن مقاومت کند.
تحریم های اقتصادی، ابزاری منحصربه فرد، قدرتمند و حتی مرگبــار اســت کــه مرزهــای بیــن دولت ســازی و جنــگ را محــو می کند.
این موضوع در هیچ کجای جهان به اندازه کشورمان واضح نیست و امروز ایران به عنوان مهم ترین مطالعه موردی در بحث های مربوط به تحریم ها مطرح می شود.
ایــن تحریم هــا اثرات مخــرب قابل توجهی بر عملکرد اقتصاد کشــور داشــته اســت.
ایــن تحریم هــا طیــف گســترده ای از پیامدهای منفی اقتصاد کلان از جمله کاهش ســریع ارزش پول، کسری شدید تجاری و مالی، تورم بالا و افزایش نرخ های فقر را ایجاد کرده یا به آنها کمک کرده است.
تحریم هــا در نهایــت ســلاح های اقتصــادی هســتند کــه بــه دنبال تاثیرات سیاســی، یعنی تغییر در سیاســت های کشــور گیرنده هســتند.
درســت اســت که در نگاه کلی بحث مربوط به تحریم های هســته ای اســت، اما سال هاســت که آثار آن از حوزه هــای کلان، بــه جزئی تریــن حوزه هــای زیســت فــردی و اجتماعی ایرانیان رسیده است.
در دوران تحریم هــا، تجــارت بین الملــل کــه یکــی از مهم ترین کارکردهــای کشــور ماســت و ایرانیــان در آن قرن هــا تجربــه داشــته اند، عمــلا از بیــن رقتــه اســت.
سیاســت یکــی از اولین حوزه هایــی بــود کــه را تحریم اقتصادی دســتخوش تغییرات مهمی شــد.
هر چه دایره تحریم ها تنگ تر شــد، اقتدارگرایی و تمرکز سیاســی در کشــور رو به افزایش رفت.
در ادامه و بر اثر تنگ تــر فضــای داخلــی، بســیاری از نخبــگان از کشــور خارج شــدند و کشــور بــه دســت کســانی افتــاد کــه هیچ گونــه تجربه و تخصصــی بــرای اداره کشــور حتــی در شــرایط عــادی هــم نداشتند.
تحریم به دولتی تر شــدن وجوه مختلف اقتصاد انجامید؛ تا آن جــا کــه امــروز خود چهره های اقتدارگرا نیز از شــدت دولتی بودن تمامی امور اقتصادی و بســته بودن این فضا گله مند شــدند.
بازار آزاد برای رشــد و توســعه، ســرمایه و ســرمایه گذار می خواهــد.
ســرمایه امنیــت می خواهــد، امنیــت در ســایه ارتباطــات ســالم بــا جهان شــکل می گیرد، امــا تحریم ها برای محدود کردن و از بین بردن همین ارتباطات طراحی شدند.
حــالا در ایــن هیاهــوی تحریم هــا عــلاوه بــر این کــه از بازارهای جهانــی دور افتادیــم، بــه دلیــل همــان تحریم هــا مجبــور بــه تولیــد و اســتفاده اجبــاری از محصولات بی کیفیتی همچون خــودرو، لوازم خانگــی و ... شــده ایم.
همیــن بی مبالاتی هــا در دولتمــردان باعــث شــده تــا نفــت را بــرای ســال ها قاچــاق بفروشــیم و تخفیف های ســنگین به مشــتریان بدهیم و تازه پولــش را بــا هــزار منــت به صورت کالا تهاتر کنیم.
هر وضعیتی در اقتصــاد، متضــرران و ذینفعــان خــود را دارد؛ چنانکه وقتی اقتصــاد بســته اســت، طبقــه ای منتفــع می شــود و بــاز کردن درهــا، طبقــه ای دیگــر را.
ذینفعــان وضعیت با ثبــات اقتصاد، کارآفرینان واقعی هستند، چون محیط اقتصاد کلان با ثبات به کارآفرینان امکان برنامه ریزی و اطمینان و در نهایت رشد و توسعه می دهد.
در روزگاری به سر می بریم که هم تولید صرفه ندارد و هم بازده ســرمایه گذاری نداریم.
عقل ســلیم می گوید ا گر شــرایط بهتر شود، آن هایی که امروز به منافع زیادی دسترسی دارند، شرایط بهتری خواهند داشت، اما انگار منفعت طلبان دست از مبارزه با اقتصاد سالم و عاری از فساد برنخواهند داشت.
وقتــی فعالیت هــای اقتصــادی در ایــران متکــی بــه منافــع خودســاخته یــا دولــت ســاخته اســت، انتظــار منتفعــان کوتاه مــدت اســت، بــه ســرمایه گذاری فکــر نمی کننــد و تلاش این اســت تا در فرصت کوتاهی که دارند، حدا کثر اســتفاده را ببرند.
در اقتصاد نظریه پردازی شد، بدون آن که وجوه علمی و عملی آن در نظر گرفته شود و حالا از بانیان قبل تا کسانی که همین امروز بر صندلی مدیریت کشور نشسته اند، همچنان از همان ایده ها و عقاید استفاده می کنند.
همه این افراد بانیان وضع موجود هستند.
حتی ا گر خودشان را متفاوت از هم بدانند، باز هم از دید مردم یکی هستند.
مردم فساد را می بینند و درک می کننــد.
هــر تولیــدی در اقتصاد با هر میــزان بازده تولیدی، مستلزم سرمایه گذاری قبلی است و هر سرمایه گذاری از ابتدا نیازمند تامین امنیت سرمایه از بدو سرمایه گذاری تا سال های رســیدن به مرحله بازده آن اســت.
به بیان دیگر ، شــرط لازم برای تحقق سرمایه گذاری، تامین امنیت کلیه شئون مرتبط با آن است.
در واقع تولید، توسعه و رشد اقتصادی تنها پس از طی این مرحله صورت می گیرد.
اگر سرمایه و نیروی انسانی مهم ترین منابع تولید در ساختار اقتصادی امروزه در نظر آید، باید امنیت را بســتر این فرآیند به شــمار آورد که بدون فراهم آمدن آن، روند کلی تولید مخدوش می شود.
تولیدکنندگان و طراحان زیادی در سال های اخیر و تحریم ها فعالیت خود را آغــاز کــرده و وارد صنعــت و اقتصــاد شــدند، امــا هــر حوزه ای نیازمند زیرساخت های قدرتمند است.
هر تولیدی نیازمند بازار بدون ســقف و محدودیت اســت.
هر تولیدکننده ای نیاز به دســتیابی به تکنولوژی روز و رقابت با رقبای جهانی دارد.
بهبود اشتغال و رشد اقتصادی از اهداف مهم اقتصادی هر کشوری است، اما دستیابی به آن بدون در نظر گرفتن اثرات تحریم های اقتصادی بر اقتصاد ایران چالش بزرگی است.
«روزنامه اقتصادی اسکناس - 22 آبان 1402»
[/sect id=[file]] |