محمود اولاد استاد اقتصاد دانشگاه های تهران، الزهرا(س(
بیش از چندین ســال از نگارش ســند توسعه صنعتی می گذرد و اخیرا نیز مرکز مطالعات، پژوهش و برنامه ریزی طرحی تحت عنوان آمایش سرزمین تهیه کرده است.
اما مسئله این است که نگاه مسئولان نگاه بخشی بوده و سند توسعه صنعتی نیز بر همین اساس، بخشی نوشته شده اما موانع آن ها فرابخشی است، درنتیجه تدوین کنندگان نیز برنامه خود را با فرض ثابــت بودن آن ها تهیه می کنند در حالی که فرض کردن آن ها به معنای نفی همه چیز است.
توسعه صنعتی تنها در صورت شرایط مناسب کسب وکار در کشور و برقراری روابط بین المللی مناسب محقق خواهد شد زیرا برای استفاده و تحقق این سند نیاز به ارتباط های بین المللی و انتقال فناوری، مواد اولیه و ماشین آلات است.
وقتی این تعامل وجود ندارد و ریسک فعالیت ها در مقایسه با دنیا چندین برابر باشد و متغیرهای نا اطمینان ما بسیار زیاد باشد، تولیدکننده ایرانی در مقایسه با تولیدکننده خارجی ریسک فعالیت متفاوتی را وقتی این تعامل وجود ندارد و ریسک فعالیت ها در مقایسه با دنیا چندین برابر باشد و متغیرهای نا اطمینان ما بسیار زیاد باشد، تولیدکننده ایرانی در مقایسه با تولیدکننده خارجی ریسک فعالیت متفاوتی را تجربه خواهد کرد که در چنین شرایطی که فضای کسب و کار نامناسب است، توقع پیش برد سند توسعه صنعتی امکان پذیر نخواهد بود.
بدون شک در تهیه و اجرای این سند، پیشران های اقتصادی مهم ترین نقش را بر عهده دارند زیرا این شرکت های بزرگ دارای منابع مالی لازم برای انتقال فناوری و تجهیزات هستند اما تمامی این عوامل به فضا و شرایط لازم برای ورود فناوری و دانش بستگی دارد.
یکی دیگر از شروط توسعه، رفع موانع و مشکلات زیرساختی است.
به طور مثال نیاز به ورود یک زیرساخت صنعتی به کشور است اما با مشکلات و موانع بندرها، تخلیه و بارگیری و انتقال مواجه هستیم.
از سویی دیگر، عمر ناوگان حمل ونقل زمینی، هوایی و دریایی کشور بسیار بالاست؛ در چنین شرایطی وجود این مشکلات که از ابتدایی ترین ها هستند، تهیه و اجرای توسعه صنعتی را در کشور با تاخیر و مشکل مواجه می کنند.
یکی دیگر از موانع قابل توجه، زیرساخت های نرم نیز ازجمله قوانین و مقررات است.
قوانین مختلف و تغییر مداوم آن ها مانع از پیشــبرد اهداف توسعه هستند.
این مشکلات و موانع را می توان در مباحث ارزی، صادراتی، بانکی و ... مشــاهده کرد که بی شک در چنین شرایطی امکان پیش بینی اقتصادی که یکی از مهم ترین موارد زیرساختی توسعه صنعتی است، امکان پذیر نخواهد بود.
یکی از مشکلات و چالش ها در کشور، اتخاذ سیاست هایی است که منجر به دستاورد خوبی نمی شــود، به عنوان مثال برخی سیاست ها در راســتای خودکفایی در کشور است در حالی که خودکفایی در عمل باعث وابستگی کشور خواهد شد.
همواره شعار خودکفایی سر داده شده اما خودکفایی را در گرو این می دانیم که باید استقلال داشته باشیم، در صورتی که استقلالی در آن دیده نمی شود بلکه وابستگی متقابل ایجاد می شود.
به طور مثال در کالاهای استراتژیک خودکفایی در تولید مرغ اتفاق می افتد، ولی همچنان دانه برای تولید مرغ از طریق واردات تامین می شود.
بزرگ ترین دلیل برای پایین بودن رقابت پذیری صنعــت ایران عدم حضور در عرصه های بین المللی است.
در داخل کشور تا زمانی که صادرات انجام نشود حتی اگر مجوز واردات هم صادر شود رقابت پذیری اتفاق نخواهد افتاد.
چرا که رقابت کننده داخلی می داند که با لابی گری می توان یک مسیر را طی کرد؛ و در نهایت ورود به عرصه جهانی مستلزم افزایش کیفیت و کاهش بهای تولیدشده است.
«روزنامه اقتصادی امروز - 26 دی 1402»
[/sect id=[file]] |