تیغ دولبه افزایش سود بانکی

هر چند ورود به چنین بازارهای بدون ریســک نیست و این امکان وجــود دارد که ســرمایه گذاران با شکست مواجه شوند، اما آنها زمانی که می بینند نرخ سود بانکی به اندازه ای نیست که حتی حافظ ارزش ســرمایه هایشان باشد، بنابراین با رویگردانی از ســپرده گذاری در سیستم بانکی به چنین بازارهای پرریسکی ورود می کنند.

ایجاد بازاری موازی، سیاستی که ترمز افزایش نرخ ارز را کشید البتــه بانک مرکزی در شــرایطی که قیمت دلار و به دنبال آن طلا و ســکه ســیر صعودی را می پیمایید، برای جلوگیری از رشــد هیجانی قیمت این کالاها در بازار اقدام به ایجاد بازاری موازی کرد و دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ 03  درصد ســود ماهانه و مدت زمان یکساله را به بانکها ابلاغ کرد، سیاستی که خیلی خوب جواب داد، به طوریکه بخش عمده ای از سرمایه گذاران با تغییر مسیر از سرمایه گذاری بر روی ارز و سکه در بازارهای ســفته بازی سمت و سوی بازار پولی و ســرمایه گذاری در این بازار جذاب ســودمند و مطمئن را در پیش گرفتند.

هر چند سرمایه گذاری برای خرید اوراق ســپرده گواهی خاص فقط یک هفته زمان داشــت، ولی اجرای چنین سیاســتی باعث شد که در این فرصت کوتاه بخش عمده ای از نقدینگی کف بازار جمع و جذب بانکها شــوند، اقدامی که ترمز ســرمایه گذاری در بــازار ارز را کشید و از طرفی منابع قابل توجهی نیز به سیستم بانکی وارد شــد.

این سیاست در حالی اتفاق افتاد که ســرمایه گذاران با مشــاهده نرخ سود مصوب بانکی 22 ونیم درصد در مقابل خرید اوراق گواهی ســپرده با نرخ سود 30 درصد همچنین سررسید یکســاله، فرصت را مغتنم شمردند تا به این بازار جذاب ورود کنند.

چرا سرمایه گذاران حاضر به سپرده گذاری در سیستم بانکی نیستند؟

ســیدمرتضی افقه، اقتصاددان راجع به علل افت میزان سپرده گذاری مردم در بانکها اظهارداشت: منابع بانک ها معمولا از دو طریق تامین می شود که بخش نخست آن پولی است که آحاد مردم در حســابهای جاری ماهانه در سیستم بانکی دارند، ایــن پول خیلی ســریع از بانکها خــارج و صرف هزینه های روز مره می شــود بــه طوریکه بانک هیــچ گونه دخل و تصرفی در آن ندارد، اما بخش عمده پولی که در سیســتم بانکها می ماند، پس انداز و میزان ســپرده هایی است که طبق قرارداد و با سود مشــخص جذب بانکها می شود.

حال از آنجایی که بالاترین نرخ ســود بانکی آن هم با سر رسید چندســاله 22 و نیم درصد در مقابل تورم 45 درصدی است، بنابراین با توجه به وجود فاصله عمیق بین نرخ تورم با نرخ ســود بانکی، سرمایه گذاران خیلی راغب به ســپرده گذاری درسیستم بانکی نیســتند.

وی ادامه داد: زمانی که مردم می دانند نگه داشتن پول بصورت نقد ارزش آن روز به روز کاهش می یابد در چنین شرایطی سرمایه یا پس اندازهای خود را یا به کالا و اجناســی تبدیل مــی کنند تا ارزش آن حفظ شــود یا اینکه آن را در بازارهای رقیب بانکی سرمایه گذاری می کنند.

اقدامی که باعث خواهد شــد سطح تقاضا در بازار افزایش یابد و زمینه رشــد نرخ تورم و فعال شدن بازارهای ســفته بازی نیز فراهم شــود.

این استاد دانشــگاه با بیان این که تغییر نرخ سود بانکی با هدف جذب سرمایه ها به شبکه بانکی در شرایط کنونی به نظر می رســد اشتباه است چرا که همه تسهیلات بگیران توان پرداخت سود با نرخ بالا را ندارند، اظهارداشت: دستکاری نرخ سود بانکی به مانند تیغ دو لبه اســت زیرا بخش تولید با افزایش نرخ ســود دچار مشکل می شــوند، موضوعی که بی تردید به افزایــش قیمت کالاها در بازار منجر خواهد شد و خیلی از بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط به دلیل ناتوانی در پرداخت سود بالای تســهیلات به بانکها از پای در مــی آیند، در این میان فقط شــرکت های بــزرگ چون فولادی ها و صنایع صاحب نامــی که فروش محصولات آنها به صورت دلاری اســت می توانند در بازپرداخت اقســاط با سود تســهیلات بالا کار کنند.

به گفته افقه بانک مرکــزی اگر بخواهــد تغییراتی را در نرخ ســود بانکی ایجاد کند، بایستی به تبعات آن بیندیشــد، با این وجود بهترین کار این است که به جای دستکاری نرخ سود، نرخ تورم را کاهشی کند، چرا که هر گونه تغییری در نرخ ســود بانکی به دلیل حساســیتی که در این بخش وجود دارد مشکل آفرین خواهد بود.

البته بانک مرکزی اخیرا با اجری سیاست انتشار اوراق گواهی سپرده خاص با نرخ سود 30 درصد توانست نقدینگی را از بازار تا حدی جمع کند، اقدامی که مانع از رشد نرخ ارز در بازار شد و نقدینگی موجود در بازارهای موازی را بسمت سیستم بانکی هدایت کرد این شیوه اگر چه کارساز بود ولی اجرای چنین سیاستی مقطعی و بیشتر با هدف ساماندهی بازار ارز اتفاق افتاد.

«روزنامه مواجهه اقتصادی – 25 بهمن 1402»