مروری بر صنعت خرده فروشی در ایران و جهان

 

 

 

 

 

 

 

 

متغیرهای «جذابیت بازار، ریسک کشوری و تجاری، اشــباع بودن بازار و فشــار زمان» ۴ متغیر برای سنجش شاخص توسعه خرده فروشی هستند که به عنوان پنجره های فرصت برای ســرمایه گذاری در نظام خرده فروشی شناخته می شوند.

 

در گزارش سال ۲۰۱۵ این موسسه پژوهشی، کشور چین با امتیاز ۶۵.۳ در شــاخص خرده فروشی قرار گرفته رتبه اول را کسب کرد، پس از چین کشورهای اروگوئه، شــیلی و قطر در رتبه های بعدی قرار دارند.

 

کشــور هند نیز که با حذف محدودیت های موجود روی سرمایه گذاری خارجی در بخش خرده فروشی توانست شاخص توسعه خرده فروشی خود را از سال ۲۰۰۶ تاکنون ارتقا دهد.

 

بازار خرده فروشی هند به لحاظ سطح توسعه یافتگی در ســال ۲۰۰۹ به مرحله اوج رســیده و بر اســاس آخرین محاســبات موسســه کرنی در گزارش سال ۲۰۱۵ در جایــگاه پانزدهــم در میان کشــورهای برتر خرده فروشــی جهان قرار گرفته است.

 

آخرین باری که شاخص توسعه خرده فروشــی برای ایران، محاسبه شد یعنی سال ۲۰۱۱ که با امتیاز ۳۹.۳ در رتبه ۲۹ ایستاد.

 

امتیاز پایین ایران از نظر ریســک کشوری در میان معیارهای این شــاخص قابل تامل اســت.

 

با توجه به شــرایط موجود و رفع تحریم ها انتظــار می رود از ریسک شکســت کسب و کار کم شــده و به امتیاز مربوط به ایــن معیار اضافه شــود.

 

چنانچــه معیار جذابیت بازار از طریق ورود سرمایه گذاران خارجی به حوزه خرده فروشــی بهبــود یابــد و اقداماتی در زمینه بهبــود کارآیی کســب و کار انجام شــود، با توجه به متغیرها، می توان امتیاز شــاخص توســعه خرده فروشــی جهانی را در ایران نیــز افزایش داد.

 

همچنیــن انتظار مــی رود با تقویت شــرایط ثبات اقتصادی، ایران نیز در فهرســت ۳۰ کشــور مستعد جذب سرمایه گذاری و توســعه فعالیت ها در زمینه خرده فروشی موسسه کرنی قرار گیرد.

 

 

نظام خرده فروشی با چه چالش هایی درگیر است؟

 

بر اساس گزارش «موسسه کرنی» که توسط معاونت بررســی های اقتصادی اتاق تهران منتشــر شــده، شاخص توســعه خرده فروشی جهانی از سال ۲۰۰۲ تاکنون بررسی شده است.

 

این شاخص، هر ساله ۳۰ کشور در حال توســعه را از حیث موقعیت آنها برای ســرمایه گذاری در زمینه خرده فروشی رتبه بندی می کند.

 

این شــاخص بــا بهره گیــری از ۵۳ متغیر خاص خرده فروشی و اقتصاد کلان، علاوه بر بررسی موفق ترین بازارهای کنونی، بازارهایی با پتانســیل بالا برای آینــده را نیز شناســایی می کند.

 

همزمان با درگیر شــدن این بازارها با تحــولات (اقتصادی و سیاســی) در یک بازه زمانی خیلــی کوتاه، درک خرده فروشان از کشورهای در حال توسعه نسبت به گذشته با اهمیت تر شده است.

 

براساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، خرده فروشان طی یک سال گذشته نگاه بلندمدت به بازارهای در حال توســعه داشته اند و گزینه ماندن در مناطق متلاطم و ســرمایه گذاری هدفمند در زمینه های مولد رشد را انتخاب کرده اند.

 

به عنــوان مثــال، در خاورمیانه و آمریــکای لاتین خرده فروشــان رویکرد محتاطانه تری را نســبت به توسعه بین المللی برگزیده اند.

 

 

چین

 

چین نیز بــا جمعیــت ۱/۳۶ میلیارد نفــر ۲/۸۳ تریلیون دلار بازار خرده فروشــی دارد.

 

نرخ رشــد ترکیبی ســالانه ارزش خرده فروشی طی سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ به ۱۶درصد می رسد.

 

نرخ رشد ۷/۴ درصدی تولید ناخالص داخلی چین در سال ۲۰۱۴ پایین ترین ســطح آن در ربع قرن اخیر بوده است.

 

چین نســبت به دیگر بازارهای در حال توســعه، عملکرد بهتری داشــته اســت؛ به طوری که رشد خرده فروشی این کشور در سال ۲۰۱۴ برابر با ۱۱/۶ درصد بوده است.

 

انتظار می رود بازار خرده فروشی چین تا سال ۲۰۱۸ از امریکا (به عنوان بزرگ ترین بازار خرده فروشی در جهان) پیشی بگیرد.

 

 

هند

 

در همین حال هند با جمعیــت ۱/۲۵ میلیارد نفر و با ۹۲۵میلیارد دلار ارزش کل بازار خرده فروشــی را از آن خود کرده است.

 

نرخ رشــد ترکیبی سالانه ارزش خرده فروشی طی سال های ۲۰۱۰تا ۲۰۱۴ به میزان ۵/۸ درصد اســت.

 

هند با توجه به رشــد خرده فروشی و چشــم انداز رشــد تولید ناخالص داخلی توانســت در رتبه پانزدهم شاخص GRDI قرار بگیرد.

 

پیش بینی می شود تا پایان سال ۲۰۲۰ بازار خرده فروشــی هند بــه رقم ۱/۳ تریلیون دلار افزایش یابد همچنین پیش بینی می شــود، تولید ناخالص داخلی این کشــور در طول ۳ ســال آینده ۸ درصد رشــد کند که این موضوع باعث شــده که هند، کشــوری با بیشترین سرعت رشــد در میان کشورهای درحال توسعه جهان مطرح شود.

 

 

امارات متحده عربی

 

امارت متحــده عربی با جمعیــت ۹/۵ میلیون نفر و با ۷۰/۹ میلیــارد دلار ارزش کل بازار خرده فروشــی را تصرف کرده است.

 

نرخ رشــد ترکیبی سالانه ارزش خرده فروشی طی سال های ۲۰۱۰تا ۲۰۱۴ به میزان ۵/۳ درصد اســت.

 

در گزارش ســال ۲۰۱۵ موسسه کرنی، موقعیت امارات متحده عربی از رتبه ۴ به رتبه به هفتم تنزل یافته اســت، دلیل این کاهــش عمدتا ورود کشــورهای جدیــد در رده بندی اســت.

 

بازار خرده فروشــی امارات متحده عربی با توجه به رشــد ۷درصدی فضای خرده فروشــی (رســیدن به فضای ۱/۶ میلیون متر مربع) و رشد ۶ درصدی ارزش فروش رسیدن به ارزش ۷۰/۹ میلیارد دلار همچنان به رشد پیوســته خود ادامه می دهد.

 

با وجود اینکه این بازار درحال اشباع است اما دوبی، موقعیت خود را به عنوان یک قطب خرده فروشی در خاورمیانه به دست آورده است.

 

دپارتمان های خرده فروشی بزرگ در این شهر تمرکز زیادی روی کالاهای لوکس دارند.

 

کشور دوبی برنامه هایی برای ســاخت بزرگ ترین فروشــگاه در جهان طی ۱۰سال آینده اعلام کرده است.

 

 

مالزی

 

مالزی با جمعیت ۳۰ میلیــون نفر و با ۹۸/۴ میلیارد دلار ارزش کل بازار خرده فروشــی را در میان دیگر کشورهای توســعه یافته تصاحب کرده است.

 

نرخ رشــد ترکیبی ســالانه ارزش خرده فروشــی طی ســال های ۲۰۱۰تا ۲۰۱۴ به میــزان ۸/۶ درصد اســت.

 

مالزی در شــاخص GRDI در رتبه ۹ قرار دارد.

 

مالزی برای رسیدن به هدف ۱۵۰۰۰ دلاری، تولید ناخالص ملی ســرانه در ســال ۲۰۲۰ تلاش می کند؛ خرده فروشــی در پایتخت مالزی در شهر کوالالامپــور متمرکز اســت.

 

رقابت شــدیدی در بازار موادغذایی مالــزی میــان هایپرمارکت ها و فروشگاه های با امکانات به وجود آمده است.

 

 

ترکیه

 

ترکیه با جمعیت ۷۷/۲ میلیون نفر و با ۲۸۲میلیارد دلار ارزش کل بــازار خرده فروشــی را از آن خود کرده اســت؛ نــرخ رشــد ترکیبی ســالانه ارزش خرده فروشــی طی ســال های ۲۰۱۰ تــا ۲۰۱۴ حدود ۰/۷ درصد بوده اســت.

 

براســاس مطالعات انجام شــده، ترکیه رتبه یازدهم شــاخص توسعه خرده فروشــی یا GRDI  را به خود اختصاص داده است و رشــد اقتصادی این کشور با سرعت کمی به ۳ درصد کاهش یافته اســت.

 

اکثر جمعیت ترکیه جوان و شهرنشــین و در حال افزایش درآمد است و مشکلات خرده فروشــی در زنجیره تامین با کمبود فروشــگاه های ســازمان یافته کوچک همچنان وجود دارد.

 

ترکیه فروشــگاه های ابتدایی بسیاری دارد که در سال ۲۰۱۴ بازسازی شده اند و ۷۴ مرکز خریــد درحال ســاخت دارد کــه بیشــتر آنها در استانبول قرار دارد.

 

فضای خرده فروشی با افزایش ۵/۴ درصدی به ۱۰میلیون متر مربع رسیده است.

 

خرده فروشان بزرگ با افتتاح فروشگاه های بیشتر برای رسیدن به اهدافشان در تلاش هستند.

 

خرده فروشــی، آخریــن حلقه از زنجیــره توزیع کالاهــا و خدمات محســوب می شــود.

 

هدف این بخش از اقتصاد ارایه خدمات و فروش مســتقیم به مصرف کنندگان نهایی است.

 

در این بخش بر خلاف دایره عمده فروشــی هدف ایجــاد ارزش افزوده بر روی محصول خام و با ارایه بســته های بزرگ کالا و خدمات نیست.

 

خرده فروشی در سال های گذشته با تغییرات گسترده ای در سطح جهانی مواجه شده است.

 

با توجه به توسعه فن آوری های اطلاعاتی این بخش ســعی نموده اســت تا با تغییرات راهبردی، جایگاه پویــای خــود در زنجیره توزیــع را حفظ کند.

 

با دسترســی بخش تولید و عمده فروشــی به زیرساخت هایی هم چون اینترنت و مسایل مشابه و امکان دسترسی مستقیم ایشان به مشتری نهایی، در صورت تعلل و کم کاری خرده فروشــان می باید در انتظار حذف آن ها از بازار بود.

 

 

«روزنامه اقتصاد مردم - 15 اسفند 1402»