تاثیرگذاری تورم بر معاش مردم

وابســتگان به رانت و بلوک های ثروت و قدرت در هر شــرایطی، حتی شرایط بسیار ســخت تر از امروز، با اتصال محکم تر به منابع ســرمایه ای می توانند جان ســالم به در ببرند و به اصطلاح گلیم خودشــان را از آب بیرون بکشند؛ این همان اتفاقی ست که در چند ماه اخیر رخ داده اســت.

با افزایش ناگهانی قیمت ارز و رها کردن افســارهای اقتصاد به دست سوداگری و ســودجویی، بســیارانی از نعمت دلار دولتی برای وارد کردن به اصطلاح مواد اولیــه تولید بهره بردند اما در عوض به جایش تیغ ریش تراش و سشوار وارد کردند و به قیمت گزاف در بازار فروختند و چه بســا که اکثریت دارندگان اصلی سرمایه در ایران امروز، از دسته ی همینها باشند که در هر شرایطی به راحتی از آب گل آلود ماهی می گیرند و ورق را به نفع خود و نزدیکان خود برمی گردانند.

همه بلایا بر سر کارگران نازل شد

اما سوال اینجاست که در مورد کارگران و مزدبگیران چطور؛ آیا آنهــا هم راهکاری دارند تــا بتوانند از این تنگنای اقتصادی جان ســالم به در ببرنــد؛ فرامرز توفیقــی (رئیــس کمیته دســتمزد کانــون عالی شوراهای اسلامی کار کشــور) به این پرسش، خیلی ساده و صریح پاســخ می دهد: نه کارگران نتوانستند خود را نجات دهند؛ همه بلایا بر ســر آنها نازل شد و در نهایت قانون نیز اجرا نشــد؛ در واقع تا امروز اجرا نشده است.

او در پاســخ به این که «کدام قانون اجرا نشده اســت»؛ می گوید: قانونی کــه تاکید می کند دســتمزد کارگران بایستی متناســب با مقتضیات اقتصاد افزایش یابد؛ ماده 41 قانون کار. در ماه های گذشــته، ســیل بی محابای تورم فقط بر ســر دســتمزدبگیران و آنهایی ســرازیر شد که درآمدشــان فقط و فقط به فروش نیروی کارشــان آنهم بــه نرخ ثابــت و غیرقابــل چانه زنی وابســته اســت؛ آنهایی که به «منابع رانتی» وصل نیستند و نمی توانند همزمان با رشــد شاخص های اقتصادی، کیفیت زندگی خود را ارتقاء دهند.

کافیســت نگاهی به آمارهای تورم داشــته باشیم؛ بر اســاس گزارش صندوق بین المللی پــول، تورم ایران در ســال 2018 ،8,28 درصد اســت؛ در کنار این آمار، نتایج تحقیقات مرکز پژوهش های مجلس ِ از تاثیرپذیری یــک به پنج تــورم از افزایش نرخ ارز خبر می دهد؛ براســاس این تحقیقات، هر ده درصد افزایش نرخ ارز برابر با دو درصد تورم است.

وحید شقاقی شــهری(اقتصاددان و استاد دانشگاه) با تایید این اعداد و ارقام و با تاکید بر تاثیر مســتقیم افزایش نرخ ارز بر نرخ تــورم می گوید: این که دقیق بخواهیم برآورد کنیم که افزایــش قیمت ارز چقدر بر نرخ تورم ملموس و واقعی تاثیرگذار است، ممکن نیســت؛ با این حال این واقعیت مسلم وجود دارد که افزایش نرخ ارز، باعث رشــد چنــد ده برابری تورم شده است؛ حتی کالاهای اساســی که قرار بود با ارز 4200  تومانی به دســت مردم برسد؛ به دلیل تسلط دلالان و ســودجویان بر بازار، گرانتر فروخته شــد و در نتیجه ما شاهد تورم افسارگسیخته در همه اقلام سبد معیشت خانوار، حتی کالاهای اساسی بوده ایم.

وی تاکید می کنــد: در ماه های گذشــته، میانگین افزایش قیمــت کالاها، حــدود 50 تــا 60 درصد بوده اســت؛ بنابراین حدود 50 تا 60 درصد، قدرت خریــد ایرانی ها کاهش یافتــه.

لــذا ایرانی ها برای جبران این تورم ناگهانی، نیاز به درآمد بیشــتر دارند وگرنه حداقلش این اســت که درصــد قابل توجهی از خانوارهای متعلق به طبقه متوســط به زیر «خط فقر نسبی» ســقوط خواهند کرد و آنهایی که قبل از این، زیر خط فقر نسبی با ســختی برای ادامه حیات تقلا می کردند، دچار بحران حاد معیشتی می شوند و به زیر خط «گرســنگی مطلق» ســقوط خواهند کرد؛ ســقوط دهک های پایین درآمدی به زیر خط گرســنگی مطلق، معنایی جز فروپاشــی اجتماعی ِ و اقتصــادی ندارد.

یک خانوار متوســط چقدر لازم دارد تا بتواند خود را بالای خط فقر نســبی نگه دارد؛ شقاقی شــهری برآوردهایی دارد: برآورد جدید من برای امســال، براســاس شــاخص «فقر نسبی» در تهران بــالای 5.5 میلیون تومان و در شهرســتان ها بالای 3.5 میلیون است.

دولت و کارفرمایان از افزایش نرخ ارز منتفع شدند

فرامــرز توفیقی نیز معتقد اســت دولــت روحانی علیرغم وعده هایــی که برای صیانت از معیشــت مردم و فرودســتان داده بود، در تــورم رکورد زده است؛ او نرخ تورم ماهانه 7.1 درصدی برای مهرماه را در مقایســه با بیشــترین میزان همین شاخص تورمی که برابر با 4.6 در دوران احمدی نژاد اســت، یک «افول حاد» و نشانه بی توجهی صرف در تامین معیشــت مردم می داند و می گوید: یک چیز را باید به صراحــت بگویــم؛ در این میان فقــط کارگران متضرر شده اند.

او در توضیح بیشتر این ادعا می افزاید: نه دولت و نه کارفرمایان و صاحبان سرمایه، از شرایط موجود به اندازه کارگران ضرر ندیده اند؛ حتی می شــود ادعا کرد که در موارد بســیاری منتفع شــده اند؛ برای دولت، افزایش نرخ ارز، درآمد ریالی بســیار زیادی فراهم کرد که البته مشخص نیست آن را قرار است کجا و چگونه خرج کند.

ادعای توفیقــی در ارتباط با افزایــش درآمدهای دولــت در گزارش اخیــر بانک مرکــزی به خوبی هویداســت؛ براســاس این گزارش، منابع حاصل از واگــذاری دارایی های ســرمایه ای در پنج ماهه نخســت امســال، حدود 54 هزار میلیارد تومان بوده که ســهم فروش نفت از آن نزدیک به 44 هزار میلیارد تومان اســت؛ در این مدت منابع حاصل از فروش نفت و فراورده هــای نفتی حدود 61 درصد، رشد داشته است.

«روزنامه اقتصاد مردم - 20 اسفند 1402»