با تکمیل کریدور «خلیج فارس - دریای سیاه« ایــران می توانــد بــا دور زدن ترکیه، به بازار کشورهای اروپایی ورود کند.
توســعه همکاری های حمل ونقلی منطقه ای و تعریــف کریدورهای جدید در دســتور کار دولت ســیزدهم قرار گرفته است.
مثال ایجاد کریدورهای جدیــد به مانند کریدور «خلیج فارس - دریای سیاه» علاوه بر تسهیل مراودات تجاری منجر به درآمدزایی برای کشــور شده و هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد.
کریدور خلیج فارس–دریای سیاه کجاست؟
طــرح ابتکار این کریدور از ســوی ایران به عنــوان امین موافقتنامه در ســال ۱۳۹۵ مطرح و پس از برگزاری چهار دور مذاکرات کارشناســی به ترتیــب در تهران، صوفیه، تفلیــس و تهران، دور پنجــم مذاکرات به صــورت ترکیبی(حضوری - مجــازی) با مشارکت هیات هایی از ایران و ارمنستان(به صورت حضوری) و کشــورهای گرجستان، بلغارســتان و یونان(به صورت مجازی) در روز دوشنبه ۳۰ فروردین امسال در ایروان پایتخت ارمنستان برگزار شد.
کریــدور به راهگذر یا دالانی گفته می شــود کــه برای حمل و نقل مورد بهــره برداری قرار می گیرد.
این کریدور چند وجهی از خلیج فارس و جنوب ایران آغاز می شود، در سراسر کشور به سمت شمال می رود و سپس به ارمنستان یــا جمهوری آذربایجان ادامه می یابد و از آنجا به بنادر «پوتی» و «باتومی» گرجســتان در دریای سیاه می رسد.
همچنین، از باتومی، با کشــتی از دریای سیاه عبور می کنند و به بنادر «وارنا» و «بورگاس از « بلغارســتان می رود.
پس از آن بار مجددا طریــق جــاده به یونان و فراتر از آن در اتحادیه اروپا ادامه می یابد.
بــه گفته امین ترفع مدیــرکل حمل و نقل و تجاری ســازی وزارت راه و شهرســازی «در نشســت پنجم، بــا توجه به اراده کشــورها در نهایی ســازی متــن موافقتنامه، توافقات ســازنده ای در خصوص تعیین تکلیف پاره ای مــوارد باقی مانــده در پیش نویس این متن حاصل شد که انتظار می رود در نشست بعدی در صوفیا پایتخت بلغارســتان، متن نهایی به امضای طرفین برسد.»
قرار است دور ششم مذاکرات بر سر تشکیل کریدور خلیج فارس - دریای سیاه در آوریل یا می ۲۰۲۲ در صوفیه بلغارســتان برگزار شود.
کشور های شرکت کننده(ارمنستان، ایــران، گرجســتان، بلغارســتان، یونان) توافقنامه هایی را به نشانه شروع پروژه امضا خواهنــد کرد.
جمهوری آذربایجان به دلیل اختلافات خود با ارمنســتان، تاکنون حاضر به شرکت در این نشست نشده، اما در ماه های اخیــر مواضع مثبتی از ســوی مقامات این کشــور در جهت همکاری بر روی این طرح اتخاذ شده است.
همچنینی عباس بدخشان ظهوری سفیر فوق العاده و تام الاختیار ایران در ارمنســتان گفته امروز، ظرفیت های فراوان تبادلات تجاری در سطح منطقه و جهان، راه اندازی هر چه سریع تر کریدور ترانزیتی خلیج فارس-دریای ســیاه را اجتناب ناپذیر ســاخته است.
جاده شمال-جنوب ارمنستان می تواند حلقه اتصال مهمی در این مسیر راهبردی باشد.
اهداف ایران از تاسیس کریدور خلیج فارس–دریای سیاه
تلاش ایران در ساخت این کریدور ابتکاری که علاوه بر صرفه اقتصادی و امن بودن آن، سرعت مبادلات تجاری آسیا به اروپا را افزایش خواهد داد، در ماههــای گذشــته قابل توجه بوده به طوری که کارشناسان حوزه حمل ونقل انگیزه های مختلفی را از سوی ایران مطرح کرده اند.
به گفته بهرام امیراحمدیان کارشناس مسائل اوراســیا طرح ایجاد این کریدور برای متنوع کردن مســیرهای دسترســی ایران به جهان خــارج و بــا هدف پررنگ کردن نقش ایران در معــادلات بین المللی صورت می گیرد.
مثال با توجه به رویکرد دولت بر تعامل با همسایگان، با ایجاد این کریدور کشــورهای حوزه خلیج فارس آســانتر به دریای سیاه متصل خواهند شــد.
این کشورها اگر بخواهند به اروپا برسند باید از تنگه باب المندب و کانال ســوئز عبور کنند که مسیر طولانی تری است.
موضــوع دیگری که موجــب تمایل ایران به ســمت توسعه کریدور حمل و نقل و ترانزیتی بین المللی خلیج فارس-دریای ســیاه شده، کاهش وابســتگی خود به ترکیه با ایجاد یک مسیر جایگزین برای تجارت و ترانزیت به اروپا اســت.
به دلیل موقعیت جغرافیایی ترکیه در حاشــیه اتحادیه اروپا، این کشــور برای مدت طولانی به عنوان یک انتخاب مناســب برای شــرکت های حمل و نقل ایرانی که با اتحادیه اروپا تجارت می کنند، تبدیل شــده اســت.
بر همین اساس، ایران با هدف قطع وابستگی به مسیر حمل ونقلی اروپا-ترکیه به ایجاد کریدور خلیج فارس دریای سیاه اقدام کرده است.
مشکلات سر راه کریدور خلیج فارس-دریای سیاه کجاست؟
همسایگان ایران می توانند کالاهای خود را از طریق کریدور «خلیج فارس-دریای ســیاه» سریعتر و به صرفه تر از مسیر کانال سوئز صادر کنند.
اما باید به این نکته توجه داشت، ترکیب کالاهایی که از این کریدور عبور می کند مهم است.
از این جهت کالاهایی که قابلیت حمل زمینــی دارند، ظرفیــت آن را دارند از طریق مســیرهای جاده ای و ریلی ایران به ارمنستان یا جمهوری آذربایجان به اروپا راه پیدا کنند.
بنا بر ایــن باتوجه بــه حمل و نقل چند وجهی)دریایــی ریلی جاده ای) هر محموله ای را هم نمی شود از کریدور خلیج فارس-دریای سیاه منتقل کرد.
به گفته امیر احمدیان مشکل این کریدور، نوع و حجم باری است که کشتی های تجاری قرار است به بنادر ایران برسانند و اینکه چــه تعداد کامیون قرار اســت، حجم بار یک کشتی تجاری را بارگیری کنند.
البته ما در ایران با وجود حدود 400.000 کامیون مشــکلی در این زمینه نداریم.
مشکل اصلی زمانی است که بار کامیون های ایرانی می خواهد در کشور های ارمنستان یا جمهوری آذربایجان تخلیه و دوباره بارگیری شود.
علاوه بر آن باید قوانین و مسائل بانکی، بیمه و گمرک نیز حل شود.
ارمنستان یا جمهوری آذربایجان؛ کدام مسیر به‌صرفه‌تر است؟
ارمنستان تنها کشور واقع در منطقه قفقاز است که عضو «اتحادیه اقتصادی اوراســیا» است و بنابراین به عنوان پل مســتقیمی بین ایران و این اتحادیه عمل می کند که به وضوح اهمیت کریدور حمل ونقل و ترانزیتی بین المللی خلیج فارس_دریای سیاه را برای ایران نشان می دهد.
جمهوری آذربایجان هم اگرچه عضو اتحادیه اقتصادی اوراســیا نیست، عبور این کریدور از مسیر جمهوری آذربایجان، راحت ترین مسیر ارتباطی مستقیم بین ایران و بازار اروپا است.
دلیل آن هم این اســت که ایران با کشــورهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان ارتباط ریلی نداشــته و مسیر جاده ای جمهوری آذربایجان به علت کوهســتانی و دشــوار نبودن و داشتن زیرســاخت های بهتر نســبت به ارمنستان می تواند مسیر مناسب تری باشد.
البته مسیر ارمنستان می تواند جایگزین این مسیر باشد.
در نهایت ایران با ایجاد این کریدور و ترکیب آن با پروژه های ارتباطی کریدور شمال_جنوب)INSTC) و کمربند اقتصادی جاده ابریشم چیــن(یک عنصر فــرا اورآســیایی از طرح گســترده تر یک کمربند_یک جاده).
دریای عمان و خلیج فارس را به جنوب، افغانستان و پاکستان را به شرق، آسیای مرکزی را به شمال شــرقی و قفقاز را به شمال غربی متصل کرده و امکان جابجایی سریع و گسترده تر کالاهای همســایگان بین ایران و اتحادیه اروپا به ویژه روسیه را نیز فراهم می کند.
«روزنامه اقتصادی روزگار - 27 بهمن 1400»
[/sect id=[file]] |