در شــرایطی که هیجانات بازار ارز باعث شیوع تحلیل ها، پیش بینی ها و انتقادهای بی اساس و هیجانی شده، با این حال دولت مصمم است هزینه سیاسی اصلاح شیوه مدیریــت ارزی را بپــردازد، اما روش های شکســت خورده قبلی نظیر ارزپاشــی و تعیین قیمت دستوری را تکرار نکرده و به مقابله با ریشه های مسئله تمرکز کند.
طی هفته های اخیر بازار ارز دچار نوسانات قیمتی شــد و قیمت ها در این بازار مسیر صعودی به خود گرفت.
در واکنش به این شرایط دولت و به طور خاص بانک مرکزی، اقدامــات سیاســتی خود بــرای کنترل هیجانات بازار ارز و بازگرداندن ثبات به این بازار را به اجرا گذاشتند.
در آخرین نمونه، بانک مرکزی نسبت به خرید حواله ارزی صادرکنندگان و تحویل اســکناس ارز به آنان اقدام کرد.
در همیــن رابطــه علــی صالح آبــادی رئیــس کل بانــک مرکــزی گفــت: صادرکنندگانــی کــه در خارج از کشور حواله ارزی دارند با تحویل حواله ارزی به بانک مرکزی به همان میــزان اســکناس دلار دریافت می کنند و صادرکننده می تواند ارز دریافت شده را در بازار متشکل ارزی به قیمت روز به فروش برساند و در مقابل حواله ارزی که در اختیار بانک مرکزی است برای واردات مورد استفاده قرار می گیرد.
سیاســت جدیــد بانک مرکــزی و دیگر سیاست های اجرا شده در یک سال و نیم اخیر نشــان می دهد دولت سیزدهم قصد تکرار روش های شکست خورده دولت های گذشــته در مواجهه با التهابات بــازار ارز را نــدارد.
به بیان دقیق تــر بانک مرکزی مصمم است تنها با شیوه های کارشناسی و مبتنی با قواعد علمی، نوسانات این بازار را مدیریت کند.
تعییــن قیمت هــای دســتوری، ورود مستقیم به بازار و ارز پاشی گسترده، چوب حراج زدن بــه ذخایر ارزی کشــور و ... از شاخص ترین سیاست های شکست خورده در سال های اخیر برای مقابله با التهابات بــازار ارز اســت کــه بانک مرکزی دولت ســیزدهم از تکرار آنها پرهیز کرده است.
در واقع بانک مرکزی متعهد است التهابات بازار ارز را تنها با اتکا به ظرفیت های بازار و بدون ورود مستقیم حل کند.
این رویکرد بانک مرکــزی هرچند واجد اثربخشــی درازمدت بــوده و مانع تکرار جهش قیمــت در بــازار ارز در دوره های زمانی چند سال یکبار می شود، اما برخلاف روش های قبلی، زودبازده نبــوده و برای اثرگذاری نیازمند زمان است.
زمان بر بودن این شیوه مدیریت بازار ارز اما باعث تحمیل هزینه های سیاسی به دولت و به طور خاص بانک مرکزی می شود.
چنان که نمود آشکار آن را می توان در روزهای اخیر مشــاهده کــرد.
پس از گذشــته چند روز از رشــد قیمت ها در بازار ارز، تحلیل ها، پیشنهادها و انتقادهای مختلفی در این رابطه از سوی افراد مختلف از مردم عادی گرفته تا اساتید دانشگاهی رشته اقتصاد و حتی مسئولان دولت گذشــته از جمله عبدالناصر همتی به عنوان رکورددار افزایش نرخ ارز، مطرح شد.
با گذشــت هر روز از التهاب بازار ارز، انتقادها نســبت به سیاســت های بانک مرکزی تندتر و تحلیل ها درباره علت این نوسانات عجیب تر شد.
رونق تحلیل هــا و پیش بینی های ناپخته و فضایی در موضوع ارز
از جمله تحلیل های عجیبی که به تازگی در تشــریح دلایل التهاب بازار ارز مطرح شــده، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی است.
این تحلیل در حالی مطرح شده که در صورت اثرگذاری حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی بر بازار ارز، ایــن اثر می بایســت در همان ابتدای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی خودنمایی می کرد نه این که پــس از هفت مــاه ناگهان آثار حــذف ارز ۴۲۰۰ تومانی خودنمایی کند! نکته مهم تر این که شــدیدترین سقوط ارزش پــول ملی از قضــا در دوران اجرای سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی رخ داد.
در نتیجه این سیاست به هیچ وجه نمی تواند عاملی برای حفظ ارزش پول ملی و ثبات بازار ارز باشد. به نظر می رسد خاستگاه این قبیل افرادی هستند که پیش از تحلیل ها عمدتا این مجری این سیاست ها بوده و اکنون در صدد بهره برداری از فرصت التهاب بازار ارز برای توجیه سیاست شکست خورده خود و فرار از سوالات مربوط به توزیع ده ها میلیارد دلار رانت ارزی از محل ذخایر ارزی کشور به افراد خاص هستند.
هیجانات اخیر بازار ارز البته علاوه بر تحلیل ها، به پیش بینی ها هم سرایت کرده تا جایی که برخی بدون توجه به وضعیت منابــع و مصارف ارزی کشــور و نیز بدون در نظر گرفتن کشش بازار ارز، ارقامی فضایی و بی مبنا را به عنوان نرخ ارز در روزهای آینده مطرح می کنند.
با این حال رخدادها و جهش های عجیب بازار ارز در ســال های اخیر، متاسفانه فضا را برای پذیــرش این قبیــل تحلیل ها و پیش بینی های فضایی فراهم کرده است.
مسئله ای که کار سیاست گذار را برای ثبات بخشی به بازار و کنترل هیجانات سخت تر می کند.
فراموشی تورم و نگاه صرف به بازار ارز اســتفاده دولت ها از نرخ ارز
برای کنترل تورم از یک سو و تزریق برخی تحلیل های نادرســت از ســوی برخی سیاســیون و اعضای هیئت علمی رشــته اقتصاد طی سال های اخیر در رابطه با نحوه مدیریت بازار ارز، ذهنیت سیاســت گذار و به ویژه روســای دولت ها را در موضوع چگونگی مدیریت بازار ارز و سیاســت ارزی کشور، به هم ریخته اســت.
سال ها تبدیل شدن دلار به ابزار ســرکوب مصنوعــی تورم و حمایت طیفی خــاص از اقتصاددانان از این سیاســت، توجهــات را از «تورم» به عنــوان اصلی ترین عامــل کاهش ارزش پول ملی به معلول تورم یعنی «نوسانات بازار ارز» منحرف کرده است.
در این میان تبدیل شدن نرخ ارز به مسئله ای سیاسی و انتخاباتی، هرگونه تغییر در روش مدیریت بازار ارز را ناگزیــر از پرداخت هزینه های ســنگین سیاســی کرده اســت.
همین مسئله بود که باعث شــد برخی دولت ها سیاست های شکست خورده قبلی دائما را تکرار کــرده و از این رهگذر منافع ملی را قربانی منافع سیاسی و انتخاباتی خود کنند.
با این حال دولت سیزدهم مصمم به تغییــر این ریل غلط اســت و بنا ندارد روش های شکســت خورده قبلی را تکرار کند و در نهایت هم هزینه های ســنگین آن را به کشور و مردم تحمیل کند.
دولت ســیزدهم تصمیم گرفته برخلاف دولت گذشته، خود را قربانی تعدیل قیمتی در بازار ارز کند تا همچون سال های ۹۷ و ۹۹ جهش های چند برابری نرخ ارز معیشت مردم و اقتصاد کشــور را از پای درنیاورد.
بر همین اســاس تمرکز دولت سیزدهم برخــلاف دولت های پیشــین بر کنترل ریشه ای تورم به جای سرکوب مصنوعی نرخ ارز اســت.
سیاستی که هرچند نتایج آن بر بازار ارز با تاخیر به بار می نشیند، اما یکبار برای همیشه بساط افت ارزش پول ملی را برخواهد چید.
«روزنامه اقتصاد ملی - 26 آذر 1401»
[/sect id=[file]] |